Phải làm gì trong trường hợp khẩn cấp do bệnh tiểu đường

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC), khoảng 12,6% dân số ở Hoa Kỳ mắc bệnh tiểu đường, kể cả có hoặc không có chẩn đoán chính thức từ bác sĩ.

Trước đây, bệnh tiểu đường thường gây tử vong. Tuy nhiên, hiện nay, những tiến bộ gần đây về khoa học và y học giúp cho hầu hết những người mắc bệnh tiểu đường có thể có tuổi thọ bình thường.

Dù vậy, CDC tuyên bố rằng bệnh tiểu đường hoặc các biến chứng bệnh tiểu đường vẫn là nguyên nhân gây tử vong cao thứ bảy ở Hoa Kỳ và gây ra gần 25 ca tử vong trong mỗi 100.000 người vào năm 2016.

Các tình trạng có thể làm tăng cao nguy cơ tử vong ở bệnh tiểu đường bao gồm hạ đường huyết (lượng đường trong máu thấp), tăng đường huyết (lượng đường trong máu cao), nhiễm toan ceton đái tháo đường (DKA), dễ bị nhiễm trùng hơn và một loạt các biến chứng bệnh đái tháo đường khác như biến chứng đái tháo đường ở bàn chân.

Việc nhận biết được các dấu hiệu bệnh tiểu đường và có khả năng ứng phó kịp thời có thể cứu sống được nhiều người, và cũng là câu trả lời cho câu hỏi bệnh tiểu đường có nguy hiểm không. Hãy đọc tiếp để tìm hiểu khi nào và tại sao bệnh tiểu đường có thể trở nên nguy hiểm, biểu hiện bệnh đái tháo đường và phải làm gì với nó.

Bất kỳ triệu chứng đột ngột, không giải thích được đều cần gọi bác sĩ.

Nguyên nhân bệnh tiểu đường và các loại biến chứng

Cả bệnh tiểu đường tuýp 1 (bệnh đái tháo đường type 1) và tuýp 2 (bệnh đái tháo đường type 2) đều khiến cơ thể không thể quản lý lượng đường trong máu một cách hiệu quả.

Ở bệnh tiểu đường tuýp 1, hệ thống miễn dịch sẽ phá hủy các tế bào sản xuất insulin. Bệnh tiểu đường tuýp 2 làm giảm khả năng đáp ứng với insulin của cơ thể. Kết quả là cơ thể không sản xuất đủ insulin để quản lý lượng glucose trong cơ thể.

Hầu hết các trường hợp cấp cứu do bệnh tiểu đường đều liên quan đến sự gián đoạn cân bằng đường huyết của một người, nhưng các biến chứng liên quan đến bệnh tiểu đường cũng có thể dẫn đến nhiều vấn đề khác. 

Dưới đây là một số trường hợp khẩn cấp thường gặp nhất có thể phát sinh, các dấu hiệu cảnh báo và những việc cần làm.

Hạ đường huyết nghiêm trọng

Nguyên nhân hạ đường huyết xảy ra khi lượng đường trong máu quá thấp, thường dưới 70 mg/dl.

Nếu không điều trị, lượng đường trong máu thấp như vậy có thể dẫn đến co giật và đe dọa tính mạng. Đây là một trường hợp cấp cứu y tế. Tuy nhiên, bạn có thể dễ dàng giúp tình trạng này thuyên giảm trong thời gian ngắn miễn là bạn nhận ra các dấu hiệu.

Hạ đường huyết có thể xảy ra vì nhiều lý do, nhưng ở bệnh tiểu đường, nguyên nhân thường bắt nguồn từ việc sử dụng insulin hoặc các loại thuốc khác để kiểm soát lượng đường trong máu.

Lượng đường trong máu có thể giảm xuống mức nguy hiểm khi một người:

• Dùng nhiều insulin hơn mức họ cần, dựa vào lượng thức ăn hoặc mức độ tập thể dục hiện tại
• Tiêu thụ quá nhiều rượu
• Bỏ lỡ hoặc trì hoãn bữa ăn
• Tập thể dục nhiều hơn họ dự kiến

Dấu hiệu cảnh báo sớm

Các dấu hiệu cảnh báo hạ đường huyết bao gồm:

• Nhầm lẫn, chóng mặt và buồn nôn
• Cảm thấy đói (mức đường huyết khi đói)
• Cảm thấy run rẩy, hồi hộp, cáu kỉnh hoặc lo lắng
• Đổ mồ hôi, ớn lạnh và da nhợt nhạt, ẩm ướt
• Nhịp tim nhanh
• Sự yếu đuối và mệt mỏi
• Ngứa ngáy ở vùng miệng
• Đau đầu
• Co giật
• Hôn mê hoặc mất ý thức
• Giảm cân nếu hạ đường huyết kéo dài

Nếu một người kiểm tra lượng đường trong máu khi gặp những triệu chứng này, họ có thể thấy rằng lượng đường trong máu của họ ở mức dưới 70 mg/dl. Sở hữu một máy đo đường huyết tại nhà để luôn theo dõi lượng đường huyết trong máu nhé.

Hành động cấp cứu

Nếu các triệu chứng xuất hiện đột ngột, người bệnh nên ăn đồ ăn nhẹ có hàm lượng carb cao để giải quyết tình tràng. Các loại đồ ăn này ví dụ như:

• Một viên đường
• Nước ép ngọt
• Một viên kẹo
• Một cục đường

Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ (ADA) khuyến nghị hành động sau:

1. Uống 15g carbohydrate và đợi 15 phút trước khi kiểm tra lượng đường trong máu.
2. Nếu mức vẫn dưới 70 mg/dl, hãy uống thêm 15g carbohydrate, đợi và kiểm tra lại.
3. Khi mức đường huyết trên 70 mg/dl, hãy ăn một bữa.
4. Nếu các triệu chứng vẫn tồn tại, hãy tìm kiếm sự trợ giúp y tế cho bất kỳ tình trạng tiềm ẩn nào.

Nếu người đó tỉnh táo nhưng không thể ăn, người đi cùng nên bôi một ít mật ong hoặc xi-rô ngọt khác vào má họ và theo dõi tình trạng của họ.

Nếu họ bất tỉnh, bất kỳ ai cũng nên gọi cấp cứu và yêu cầu trợ giúp y tế khẩn cấp.

Nếu một người bị hạ đường huyết thường xuyên mặc dù đã tuân thủ kế hoạch điều trị hoặc nếu lượng đường trong máu thay đổi đột ngột do thay đổi thuốc, họ nên đi khám bác sĩ.

Tăng đường huyết

Tăng đường huyết là khi lượng đường trong máu quá cao do không có insulin hoặc cơ thể không phản ứng với lượng insulin có trong cơ thể. Điều này có thể xảy ra nếu người mắc bệnh tiểu đường không được điều trị.

Dấu hiệu cảnh báo sớm bệnh tiểu đường

Người bệnh có thể nhận thấy:

• Cơn khát tăng dần
• Nhu cầu đi tiểu thường xuyên hơn
• Đau đầu
• Mờ mắt
• Mệt mỏi

Các xét nghiệm sẽ cho thấy hàm lượng đường trong máu và nước tiểu cao.

Hành động cần thực hiện

Trong trường hợp nhẹ, cách giải quyết bao gồm:

• Tập thể dục nhiều hơn
• Ăn ít
• Thay đổi liều insulin hoặc các loại thuốc khác

Tuy nhiên, lượng đường trong máu quá cao có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm đến tính mạng, chẳng hạn như nhiễm toan đái tháo đường hoặc hội chứng tăng thẩm thấu tăng đường huyết.

Nếu các triệu chứng trở nên tồi tệ hơn hoặc nếu một người cảm thấy khó thở, miệng rất khô hoặc hơi thở có mùi trái cây, họ nên đến gặp bác sĩ càng sớm càng tốt.

Nhiễm toan ceton đái tháo đường (DKA)

Khát nước nhiều hơn có thể là dấu hiệu của lượng đường trong máu cao hoặc nhiễm toan ceton. Nhiễm toan ceton do tiểu đường (DKA) xảy ra khi cơ thể không có đủ insulin để cho glucose đi vào tế bào đúng cách.

Các tế bào không có đủ glucose để sử dụng làm năng lượng nên thay vào đó, cơ thể sẽ phân hủy chất béo để làm nhiên liệu. Khi điều này xảy ra, cơ thể sẽ sản xuất ra các chất gọi là ceton. Nồng độ ceton cao gây độc vì chúng có thể làm tăng nồng độ axit trong máu.

Những lý do khiến nhiễm toan ceton có thể xảy ra bao gồm:

• Mức insulin thấp, do không dùng insulin hoặc do một yếu tố khác ngăn insulin hoạt động bình thường
• Không ăn đủ
• Có phản ứng xấu với insulin

Những người mắc cả bệnh tiểu đường tuýp 1 và tuýp 2 đều có thể bị nhiễm toan ceton.

Các dấu hiệu cảnh báo bao gồm:

• Cảm thấy khát nước hoặc bị khô miệng
• Đi tiểu thường xuyên
• Mệt mỏi
• Da khô hoặc ửng đỏ
• Buồn nôn, nôn mửa hoặc đau bụng
• Khó tập trung
• Lú lẫn
• Khó thở
• Hơi thở có mùi trái cây

Hành động cần thực hiện

Nếu xét nghiệm ceton cho thấy có ceton và xét nghiệm đường huyết cho thấy mức đường trong máu của một người là 240 m/dl trở lên, các chuyên gia khuyên người bệnh nên đi khám bác sĩ.

Bất kỳ ai có những triệu chứng này nên tìm kiếm sự trợ giúp y tế càng sớm càng tốt vì nhiễm toan ceton có thể trở thành trường hợp cấp cứu y tế.

Hội chứng tăng thẩm thấu tăng đường huyết

Theo Học viện Bác sĩ Gia đình Hoa Kỳ (AAFP), hội chứng tăng thẩm thấu tăng đường huyết (HHS) xảy ra khi lượng đường trong máu trở nên cao đến mức nguy hiểm, thường là trên 600 mg/dl.

Điều này có thể xảy ra dù có hoặc không có nhiễm toan ceton và có thể đe dọa tính mạng.

Những người mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 được kiểm soát kém dễ mắc hội chứng này hơn, nhưng những người không mắc bệnh tiểu đường - hoặc không được chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường - cũng có thể gặp phải bệnh này.

Theo AAFP, các yếu tố sau đây có thể làm tăng nguy cơ:

• Nhiễm trùng, bao gồm viêm phổi, nhiễm trùng đường tiết niệu và nhiễm trùng huyết
• Việc sử dụng một số loại thuốc, bao gồm một số thuốc điều trị tâm thần và thuốc lợi tiểu, có thể dẫn đến mất nước

• Không tuân theo điều trị bệnh tiểu đường
• Mắc bệnh tiểu đường không được chẩn đoán
• Lạm dụng một số chất
• Mắc một tình trạng sức khỏe khác, chẳng hạn như đau tim, đột quỵ hoặc thuyên tắc phổi (cục máu đông phổi)

Một số tình trạng này cũng có thể xảy ra với bệnh tiểu đường và có thể là biến chứng của bệnh tiểu đường.

Dấu hiệu cảnh báo sớm

Các triệu chứng bao gồm:

• Khô miệng
• Mạch yếu và nhanh
• Sốt nhẹ (ở người lớn)
• Nhức đầu, buồn nôn và ói mửa (ở trẻ em)
• Co giật
• Mất ý thức
• Liệt nửa người tạm thời

Xét nghiệm máu có thể cho thấy mức đường huyết của người đó trên 600 mg/dl.

Hành động cần thực hiện

Nếu một người có những triệu chứng này, họ hoặc người khác nên tìm kiếm sự trợ giúp y tế ngay lập tức.

Người bệnh sẽ cần điều trị tại bệnh viện, bao gồm bù nước, sử dụng insulin và bất kỳ phương pháp điều trị cần thiết nào cho nguyên nhân cơ bản.

Nhiễm trùng

Các nhà nghiên cứu lưu ý rằng các quá trình xảy ra với bệnh tiểu đường cũng có thể ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch.

Do đó, người mắc bệnh tiểu đường sẽ có nguy cơ bị nhiễm trùng cao hơn. Khi một người mắc bệnh tiểu đường, bất kỳ triệu chứng và biến chứng nào của nhiễm trùng đều có thể nghiêm trọng hơn và có thể đe dọa tính mạng.

Các bệnh nhiễm trùng thường gặp có thể xảy ra với bệnh tiểu đường bao gồm:

• Nhiễm trùng da có thể dẫn đến loét
• Nhiễm trùng đường tiết niệu, có thể lan đến thận
• Nhiễm trùng tai
• Nhiễm trùng đường hô hấp, bao gồm viêm phổi và cúm
• Nhiễm trùng đường tiêu hóa và gan
• Bệnh về nướu
• Nhiễm trùng nhẹ có thể lan đến các mô sâu hơn, có thể dẫn đến nhiễm trùng huyết và các biến chứng đe dọa tính mạng khác.

Các yếu tố làm tăng nguy cơ bao gồm:

• Một chấn thương hoặc bệnh tật gần đây
• Một vết thương hở
• Tiếp xúc với mầm bệnh, chẳng hạn như virus, nấm hoặc vi khuẩn

Những người mắc bệnh tiểu đường không được kiểm soát hoặc người có các biến chứng khác nên cẩn thận:

• Tránh nhiễm trùng nếu có thể, chẳng hạn như bằng cách tiêm bất kỳ loại vắc xin nào mà bác sĩ khuyên dùng
• Kiểm tra da, đặc biệt là bàn chân, xem có vết thương không
• Được điều trị sớm cho bất kỳ vết thương hoặc nhiễm trùng nào có thể xảy ra

Dấu hiệu cảnh báo và biện pháp

Nếu một người bị sốt, đau và sưng tấy ở bất kỳ bộ phận nào trên cơ thể, họ nên tìm lời khuyên y tế.

Nhiễm trùng có thể nhanh chóng trở nên nghiêm trọng khi một người mắc bệnh tiểu đường.

Biến chứng bệnh tiểu đường

Những người mắc bệnh tiểu đường có nguy cơ đau tim và đột quỵ cao hơn những người khác.

Bệnh tiểu đường có thể gây hại cho hầu hết mọi hệ thống trong cơ thể và làm tăng nguy cơ mắc nhiều bệnh khác.

Những người mắc bệnh tiểu đường có thể gặp nhiều biến chứng bệnh tiểu đường, bao gồm:

• Bệnh tim mạch, có thể dẫn đến đau tim hoặc đột quỵ
• Tuần hoàn kém dẫn đến loét ở chân
• Mất thị lực
• Suy thận
• Béo phì

Bệnh tiểu đường được kiểm soát kém, tiền sử nhiễm trùng và các tình trạng sức khỏe khác đều làm tăng nguy cơ xảy ra các biến chứng này.

Phải làm gì trong trường hợp khẩn cấp

Trường hợp khẩn cấp do bệnh tiểu đường xảy ra khi các triệu chứng liên quan đến bệnh tiểu đường xâm chiếm cơ thể.

Tại thời điểm này, việc điều trị tại nhà khó có tác dụng và việc trì hoãn chăm sóc y tế có thể gây ra tổn thương vĩnh viễn hoặc tử vong.

Một số dấu hiệu có thể cho thấy vấn đề nghiêm trọng bao gồm:

• Đau ngực lan xuống cánh tay
• Khó thở
• Một cơn sốt
• Nhức đầu dữ dội và suy nhược ở một bên cơ thể
• Co giật
• Mất ý thức

Nếu có dấu hiệu của trường hợp khẩn cấp, người bệnh nên đến phòng cấp cứu hoặc người thân nên gọi cấp cứu ngay lập tức.

Nếu không được giúp đỡ nhanh chóng, một số trường hợp khẩn cấp về bệnh tiểu đường có thể đe dọa tính mạng.

Phòng ngừa bệnh tiểu đường

Không phải lúc nào cũng có thể ngăn ngừa trường hợp khẩn cấp, nhưng việc nhận biết các dấu hiệu có thể cải thiện cơ hội điều trị sớm và hồi phục hoàn toàn.

Các chiến lược có thể giúp giảm nguy cơ xảy ra trường hợp khẩn cấp bao gồm:

Tuân theo kế hoạch điều trị: Sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ và giữ liên lạc với đội ngũ chăm sóc sức khỏe. Nếu một người không thể nhớ mình đã uống liều thuốc cuối cùng hay chưa, họ nên hỏi bác sĩ trước khi dùng liều tiếp theo. Điều này có thể giúp ngăn chặn tình trạng hạ đường huyết. Bất cứ ai nhận thấy sự thay đổi trong các triệu chứng của họ đều nên đi khám bác sĩ.

Ăn các bữa ăn lành mạnh, cân bằng, đều đặn: Những người sử dụng insulin hoặc các loại thuốc hạ đường huyết khác nên hỏi bác sĩ về những loại thực phẩm nên ăn, bao nhiêu và khi nào để duy trì lượng đường trong máu ổn định. Những bữa ăn nhỏ, thường xuyên sẽ tốt hơn so với những bữa ăn lớn ít hơn.

Hạn chế rượu và đồ uống có đường: Những đồ uống này chứa carbs, có thể làm tăng lượng đường trong máu và góp phần gây béo phì. Tiêu thụ rượu cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc các tình trạng sức khỏe khác.

Điều trị sớm các bệnh nhiễm trùng: Bệnh tiểu đường có thể làm tổn hại hệ thống miễn dịch và các cơ quan của cơ thể, khiến nhiễm trùng dễ phát triển hơn. Điều trị kịp thời có thể ngăn chặn những vấn đề nhỏ trở nên nghiêm trọng hơn.

Tập thể dục thường xuyên: Tập thể dục giúp cơ thể kiểm soát lượng đường trong máu. Nó cũng có thể giúp giảm các triệu chứng thường đi kèm với bệnh tiểu đường, chẳng hạn như huyết áp cao, béo phì và tuần hoàn kém.

Lập kế hoạch cho tình huống khẩn cấp

Không có loại thuốc hoặc thủ thuật cụ thể nào có thể ngăn chặn tình trạng cấp cứu do bệnh tiểu đường khi nó xảy ra, nhưng việc lập kế hoạch khi khẩn cấp có thể làm tăng cơ hội nhận được sự trợ giúp kịp thời.

Người mắc bệnh tiểu đường nên:

• Cho bạn bè biết họ mắc bệnh tiểu đường
• Đeo thẻ y tế để mọi người biết phải làm gì trong trường hợp khẩn cấp
• Luôn sạc điện thoại di động và sẵn sàng liên hệ với người ứng cứu khẩn cấp
• Biết phải gọi ai khi có thắc mắc về trường hợp khẩn cấp về bệnh tiểu đường

Bệnh tiểu đường là một tình trạng nghiêm trọng và phức tạp, trường hợp khẩn cấp có thể phát sinh vì nhiều lý do.

Kiểm soát tình trạng bệnh bằng thuốc/insulin và lối sống lành mạnh, đảm bảo rằng những người khác biết người đó mắc bệnh tiểu đường và tìm hiểu càng nhiều càng tốt về bệnh tiểu đường cũng như các biến chứng của nó có thể làm giảm nguy cơ xảy ra trường hợp khẩn cấp.

Theo Medical News Today