Quản lý bệnh tiểu đường: Cách bảo vệ bàn chân của bạn để tránh bị loét và phải cắt cụt chi
Các biến chứng của bệnh tiểu đường có thể bao gồm tổn thương thần kinh và lưu thông máu kém. Những vấn đề này có thể dẫn đến vết loét da ở bàn chân và tình trạng này có thể trở nên tồi tệ hơn một cách nhanh chóng.
Tin tốt là việc kiểm soát bệnh tiểu đường và chăm sóc kỹ càng có thể giúp ngăn ngừa loét bàn chân.
Khi bạn bị loét bàn chân, điều quan trọng là bạn phải được chăm sóc ngay lập tức. Hầu hết các ca phẫu thuật cắt bỏ cẳng chân và bàn chân đều bắt đầu bằng vết loét ở bàn chân. Một vết loét không lành sẽ gây tổn thương nghiêm trọng đến các mô và xương. Bệnh nhân có thể cần phải phẫu thuật cắt bỏ (cắt cụt) ngón chân, bàn chân hoặc một phần chân.
Một số người bị tiểu đường có nguy cơ cao hơn những người khác. Các yếu tố dẫn đến nguy cơ cắt cụt chi cao hơn bao gồm:
Hút thuốc
Tổn thương thần kinh ở bàn chân (bệnh thần kinh ngoại biên)
Vết chai
Biến dạng bàn chân
Lưu thông máu kém đến cánh tay và chân (bệnh động mạch ngoại biên)
Tiền sử loét bàn chân
Đã từng cắt cụt chi
Huyết áp cao, trên 140/80 milimét thủy ngân (mmHg)
Sau đây là cách giữ cho bàn chân của bạn khỏe mạnh, cách nhận biết các dấu hiệu cho thấy bạn cần gặp bác sĩ và những gì xảy ra nếu bạn cần phải cắt cụt chi.
Phòng ngừa loét chân
Cách tốt nhất để phòng ngừa biến chứng của bệnh tiểu đường — bao gồm loét chân — là kiểm soát bệnh tiểu đường của bạn. Điều này bao gồm chế độ ăn uống lành mạnh, tập thể dục thường xuyên, kiểm tra lượng đường trong máu thường xuyên và uống thuốc đúng cách.
Chăm sóc bàn chân sẽ giúp ngăn ngừa các vấn đề. Nó cũng có thể đảm bảo bạn được chăm sóc y tế nhanh chóng khi bạn thấy biểu hiện khác thường. Chăm sóc bàn chân đúng cách bao gồm những điều sau:
Kiểm tra bàn chân của bạn hàng ngày. Kiểm tra bàn chân của bạn một lần một ngày để xem dấu hiệu phồng rộp, vết cắt, vết nứt, vết loét, mẩn đỏ, đau hoặc sưng. Nếu bạn gặp khó khăn khi với tới bàn chân, hãy sử dụng gương cầm tay để xem lòng bàn chân của bạn. Đặt gương xuống sàn nếu bạn không thể cầm được hoặc nhờ ai đó giúp bạn.
Rửa chân hàng ngày. Rửa chân bằng nước ấm (không nóng) một lần mỗi ngày. Lau khô nhẹ nhàng, đặc biệt là giữa các ngón chân. Bạn có thể sử dụng đá bọt để chà nhẹ vào vùng da dễ hình thành vết chai.
Bôi bột ngô hoặc bột talc giữa các ngón chân của bạn để giữ cho da khô. Sử dụng kem dưỡng ẩm hoặc kem dưỡng da ở mu và lòng bàn chân của bạn để giữ cho da mềm mại. Ngăn ngừa nứt nẻ da khô giúp ngăn vi khuẩn xâm nhập.
Không tự loại bỏ vết chai hoặc các tổn thương khác ở chân. Để tránh làm tổn thương da, không sử dụng dũa móng tay, bấm móng tay hoặc kéo để cắt các vết chai, mụn cơm hoặc mụn cóc. Không sử dụng thuốc tẩy mụn cóc hóa học. Hãy đến gặp bác sĩ hoặc chuyên gia về chân (bác sĩ chuyên khoa chân) để loại bỏ bất kỳ vấn đề nào trong số những vấn đề này.
Cắt móng chân cẩn thận. Cắt móng theo chiều ngang. Cẩn thận dũa các đầu nhọn bằng bìa nhám. Hãy nhờ ai đó giúp đỡ nếu bạn không thể tự cắt móng tay.
Không đi chân trần. Để tránh làm tổn thương chân, không đi chân trần, ngay cả khi ở trong nhà.
Mang tất sạch và khô. Mang tất làm bằng chất liệu thấm mồ hôi ra khỏi da. Bao gồm cotton và sợi acrylic đặc biệt — không nên sử dụng vải nylon. Không mang tất có dây chun bó chặt. Những dây chun này có thể làm giảm lưu thông máu. Tránh đi tất có đường may có thể gây kích ứng da.
Mua giày vừa vặn. Mua giày thoải mái, hỗ trợ và đệm cho gót chân, vòm và lòng bàn chân. Tránh giày bó sát, giày cao gót, hoặc giày bó chặt các ngón chân của bạn.
Nếu bạn có một bàn chân to hơn bàn chân kia, hãy mua giày cỡ lớn hơn. Bác sĩ của bạn có thể đề xuất những đôi giày được thiết kế đặc biệt (giày chỉnh hình). Những đôi giày này vừa vặn với hình dạng chính xác của bàn chân bạn, đệm cho bàn chân và đảm bảo trọng lượng của bạn bằng nhau ở cả hai bàn chân.
Không hút thuốc. Hút thuốc khiến máu khó lưu thông trong cơ thể. Nó cũng làm giảm lượng oxy trong máu của bạn. Những vấn đề này có thể làm vết thương trở nên tồi tệ hơn và làm chậm quá trình lành. Hãy trao đổi với bác sĩ của bạn nếu bạn cần trợ giúp để cai thuốc lá.
Lên lịch kiểm tra bàn chân thường xuyên. Bác sĩ có thể kiểm tra bàn chân của bạn để tìm các dấu hiệu tổn thương thần kinh, lưu thông máu kém hoặc các vấn đề khác ở bàn chân. Hãy khám bàn chân ít nhất một lần một năm hoặc thường xuyên hơn nếu được bác sĩ chăm sóc sức khỏe của bạn khuyến nghị.
Dấu hiệu có vấn đề
Liên hệ với bác sĩ nếu bàn chân của bạn có:
Móng chân mọc ngược
Bọng nước
Các nốt sần màu thịt có đốm đen (mụn cóc ở gan bàn chân) ở lòng bàn chân
Bệnh nấm bàn chân
Vết loét hở hoặc chảy máu
Sưng
Đỏ
Ấm nóng ở một vùng nhất định
Đau (mặc dù bạn có thể không cảm thấy gì nếu bị tổn thương thần kinh)
Da đổi màu
Mùi hôi
Loét kéo dài hơn 1 đến 2 tuần
Loét lớn hơn 2 cm
Loét không lành nhanh
Loét sâu đến mức bạn có thể nhìn thấy xương bên dưới
Bác sĩ sẽ kiểm tra bàn chân của bạn để tìm ra vấn đề và kê đơn điều trị.
Điều gì sẽ xảy ra nếu cắt cụt chi là lựa chọn duy nhất?
Phương pháp điều trị loét bàn chân tùy thuộc vào vết thương. Thông thường, phương pháp điều trị là loại bỏ mô chết hoặc mảnh vụn, giữ cho vết thương sạch sẽ giúp vết thương mau lành. Vết thương cần được kiểm tra thường xuyên, ít nhất 1 đến 4 tuần một lần.
Khi vết loét gây mất mô nghiêm trọng hoặc nhiễm trùng đe dọa đến tính mạng của bạn, cắt cụt có thể là phương pháp điều trị duy nhất.
Bác sĩ phẫu thuật sẽ cắt bỏ mô bị tổn thương và giữ lại càng nhiều mô khỏe mạnh càng tốt. Sau phẫu thuật, bạn sẽ phải nằm viện vài ngày. Có thể mất từ 4 đến 6 tuần để vết thương của bạn lành hoàn toàn.
Ngoài bác sĩ và bác sĩ phẫu thuật, các chuyên gia y tế khác tham gia vào quá trình điều trị của bạn có thể bao gồm:
Bác sĩ nội tiết, là bác sĩ được đào tạo đặc biệt về điều trị bệnh tiểu đường và các rối loạn liên quan đến hormone khác.
Một nhà vật lý trị liệu, người có thể giúp bạn lấy lại sức mạnh, sự cân bằng và khả năng phối hợp khi vận động. Một nhà vật lý trị liệu cũng có thể hướng dẫn bạn cách sử dụng chân tay giả (chân giả), xe lăn hoặc các thiết bị khác để giúp bạn di chuyển tốt hơn.
Chuyên gia trị liệu nghề nghiệp, chuyên về liệu pháp để cải thiện các kỹ năng hàng ngày. Điều này có thể bao gồm hướng dẫn bạn cách sử dụng các sản phẩm để hỗ trợ các hoạt động hàng ngày.
Nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần, chẳng hạn như nhà tâm lý học hoặc bác sĩ tâm thần, có thể giúp bạn giải quyết cảm xúc của mình về việc cắt cụt chi hoặc đối phó với cách phản ứng của người khác.
Nhân viên xã hội, người có thể hỗ trợ tìm kiếm dịch vụ và lập kế hoạch cho những thay đổi trong việc chăm sóc.
Ngay cả sau khi cắt cụt chi, điều quan trọng là phải tuân theo kế hoạch điều trị bệnh tiểu đường của bạn. Những người đã cắt cụt chi một lần có nguy cơ cao hơn bị cắt cụt chi lần nữa. Việc ăn thực phẩm lành mạnh, tập thể dục thường xuyên, kiểm soát lượng đường trong máu và không hút thuốc có thể giúp bạn ngăn ngừa nhiều biến chứng tiểu đường hơn.
Theo: Mayo Clinic
