Hướng dẫn điều trị đái tháo đường tuýp 2 ở tuyến ban đầu

Bệnh tiểu đường tuýp 2

Đây là loại bệnh tiểu đường thường gặp nhất. Khoảng 95% người mắc bệnh mắc bệnh tiểu đường tuýp 2, còn gọi là bệnh tiểu đường không phụ thuộc insulin. Không giống như bệnh tiểu đường tuýp 1, những người mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 có thể tự sản xuất một lượng insulin. Tuy nhiên, cơ thể họ không thể sử dụng loại insulin này để kiểm soát hoàn toàn lượng đường trong máu. Điều này được gọi là tình trạng kháng insulin.

Một lối sống không lành mạnh – tập thể dục không đủ, ăn quá nhiều chất béo, thực phẩm giàu calo, nghèo chất dinh dưỡng và sống chung với bệnh béo phì hoặc thừa cân – đều có thể góp phần gây nên bệnh tiểu đường tuýp 2. Loại bệnh tiểu đường này thường phát triển sau 35 tuổi và được gọi là bệnh tiểu đường khởi phát ở người trưởng thành. Tuy nhiên, nó cũng có thể xảy ra ở những người trẻ tuổi, đặc biệt nếu họ có cân nặng quá lớn và ít vận động. Nhìn chung, 80% những người mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 đều thừa cân và có tiền sử gia đình mắc bệnh này. Người Mỹ gốc Phi, người gốc Tây Ban Nha và người Mỹ gốc Ấn Độ có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 cao hơn.

Thay đổi lối sống - chẳng hạn như ăn uống lành mạnh, cân bằng và tập thể dục thường xuyên - có thể giúp bạn phòng ngừa và kiểm soát bệnh tiểu đường tuýp 2.

TS. BS. Nguyễn Quang Bảy Trưởng Khoa Nội tiết - Đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai viết về hướng dẫn của ADA và ACP về điều trị đái tháo đường typ 2 ở tuyến ban đầu

Liên tiếp vào ngày 19/ 4/ 2023, Hội Nội khoa Hoa Kỳ (ACP) công bố Hướng dẫn lâm sàng về sử dụng các thuốc mới trong điều trị ĐTĐ typ 2, và ngày 15/4/ 2024, Hội ĐTĐ Hoa Kỳ (ADA) cũng công bố Hướng dẫn điều trị ĐTĐ typ 2 dành cho bác sỹ tuyến ban đầu, có nội dung trùng với hướng dẫn của ACP. Hai Hướng dẫn này có một số điểm chung và khác biệt như sau:

1. Đều nhấn mạnh Metformin và thay đổi lối sống là điều trị đầu tay cho BN ĐTĐ typ 2. Tuy nhiên ADA nhấn mạnh phối hợp thuốc ngay từ đầu với ưu tiên tránh để bị hạ đường huyết, còn ACP khuyên chỉ nên thêm thuốc mới nếu không đạt được mục tiêu với Metformin và thay đổi lối sống. ACP khuyến cáo nếu BN chưa có biến chứng thì metformin nên được ưu tiên do giá thành và hiệu quả giảm HbA1C, nhưng ADA nhấn mạnh rất nhiều BN ĐTĐ typ 2 có béo phì và bệnh/biến chứng đi kèm, nên các thuốc mới cần được sử dụng.

2. Ở BN chưa kiểm soát được đường huyết với metformin và thay đổi lối sống: ACP đưa ra 2 khuyến cáo:

- Thêm SGLT-2i hoặc GLP-1 RA. Thêm SGLT-2i để làm giảm nguy cơ tử vong do mọi nguyên nhân, biến cố tim mạch, CKD và nhập viện do suy tim. Thêm GLP-1 RA để làm giảm tử vong do mọi nguyên nhân, biến cố tim mạch và đột quỵ. ADA nhấn mạnh thêm chỉ định ưu tiên để giảm cân.

- Không thêm DPP-4i để làm giảm tử vong do mọi nguyên nhân và biến chứng. ADA thì không khuyến cáo nhưng cũng không ưu tiên sử dụng thuốc này

3. ADA cho rằng SU và insulin vẫn là một lựa chọn cho điều trị ĐTĐ typ 2 nhưng không được ưu tiên do nguy cơ hạ đường huyết. ACP cho rằng SU và insulin tác dụng kéo dài thua kém SGLT-2i và GLP-1 RA trong việc làm giảm tử vong do mọi nguyên nhân và biến chứng nhưng vẫn có giá trị hạn chế trong kiểm soát đường huyết.

4. Khác biệt về mục tiêu HbA1C, dù đều thống nhất cần cá thể hóa: ACP là từ 7 – 8%, và nên giảm liều thuốc khi HbA1C < 6,5%. ADA vẫn yêu cầu < 7% và duy trì kéo dài nếu an toàn