Chăm sóc hậu môn nhân tạo

Phẫu thuật hậu môn nhân tạo

Hậu môn nhân tạo là một lỗ thông được mở từ đại tràng hoặc hỗng tràng ra da nhằm thay thế hậu môn thật. Lỗ thông nhân tạo bao gồm một màng nhầy hoặc niêm mạc ruột tiếp xúc với bề mặt da. Chất thải thoát ra ngoài cơ thể vào một túi nhỏ gắn trên thành bụng được gọi là túi hậu môn nhân tạo. 

Hậu môn nhân tạo được mở tạm thời hoặc vĩnh viễn trên người bệnh sau cắt khối u trực tràng, u hậu môn hoặc có bệnh lý rò trực tràng - âm đạo, rò trực tràng - bàng quang, chấn thương…

Chăm sóc và thay túi hậu môn nhân tạo

• Các dụng cụ cần thiết: Gạc mềm, nước muối sinh lý, xà phòng rửa tay, túi chứa phân hậu môn nhân tạo, khung đo hậu môn nhân tạo, kéo cong cắt đế, kem chống xì/vòng bảo vệ da chống loét, bột chống kích ứng…
• Chọn hệ thống túi hậu môn nhân tạo phù hợp với đế túi được đo và cắt vừa sát hậu môn nhân tạo để tránh rò rỉ. Hiện nay đã có nhiều loại túi hậu môn nhân tạo có bộ lọc khử mùi và xả khí bằng than hoạt tính nhằm tránh hiện tượng túi bị phồng lên khi đầy khí.
• Làm sạch vùng da xung quanh lỗ thông hậu môn nhân tạo với nước ấm rồi dùng khăn khô lau nhẹ. Có thể cạo lông xung quanh vùng da này để giúp túi không bị bong. 
• Đổ túi khi đầy 1/3 đến 1/2 phân, hơi hoặc nước tiểu.
• Thay túi mỗi 3 - 5 ngày, tùy loại túi.

Chế độ ăn uống

Nguyên tắc chung về chế độ ăn uống:

• Ăn theo chế độ cân bằng. 
• Ăn chậm và nhai kỹ thức ăn.
• Uống nhiều nước mỗi ngày.
• Thêm dần các loại thực phẩm khác nhau vào chế độ ăn uống để xem mức độ phù hợp của loại thực phần đó đối với bộ túi hậu môn nhân tạo.

Người đeo túi hậu môn nhân tạo cần cẩn thận với:

• Những thực phẩm gây đầy hơi: bia, đồ uống có ga, đậu đen, đậu đỏ, măng tây, bông cải xanh, bắp cải, súp lơ, hành tây, đậu hà lan
• Những thực phẩm khiến phân đặc: chuối, pho mai, chế phẩm từ bột mỳ (như mỳ ý), cơm, khoai tây, bơ lạc, bột sắn/bột năng (như trân châu)
• Những thực phẩm khiến phân lỏng: đồ chiên, nước nho, nước mận, thực phẩm nhiều đường, thực phẩm cay
• Những thực phẩm dễ táo bón: pho mát, đậu, sô cô la, ngô, nho
• Những thực phẩm tạo mùi: mít, sầu riêng, củ kiệu, mắm, trứng, cá, tỏi, hành tây

Vệ sinh cá nhân

Người bệnh vẫn có thể tắm rửa bình thường như trước đây, tuy nhiên không để nước và xà phòng chảy vào gây tổn thương hậu môn nhân tạo.

Tránh chà xát xà phòng vào hậu môn nhân tạo. Tránh dùng khăn hay gạc quá cứng để lau khô hậu môn nhân tạo. Tránh để tia nước vòi sen tưới trực tiếp lên hậu môn nhân tạo.

Có thể để hoặc tháo túi hậu môn nhân tạo khi tắm. Cặn xà phòng đôi khi có thể làm mất độ dính của đế túi, vì vậy nên chọn loại xà phòng hoặc sữa tắm không chứa chất dưỡng ẩm và dầu.

Nếu sử dụng bộ túi hậu môn nhân tạo 2 mảnh, thuận tiện hơn khi chuyển sang một túi khác khi tắm rửa để túi đeo luôn khô ráo và sạch sẽ.

Sinh hoạt hàng ngày

Người mở hậu môn nhân tạo có thể làm việc, chơi thể thao và tham gia các hoạt động thể chất vừa phải như đi bộ, khiêu vũ… Tuy nhiên, người bệnh cần tránh vận động mạnh, nâng các vật nặng quá sức, tiếp xúc với môi trường ô nhiễm.

Việc có hậu môn nhân tạo không thể ngăn cản họ đi du lịch. Người bệnh cần chuẩn bị đầy đủ các dụng cụ, phụ kiện chăm sóc hậu môn nhân tạo trước mỗi chuyến đi.

Ngoài ra, mọi người vẫn có thể quan hệ tình dục bình thường khi có hậu môn nhân tạo, nhưng đảm bảo cơ thể đã bình phục hoàn toàn sau phẫu thuật. 

Thông báo cho bác sĩ khi có các biến chứng

• Chảy máu
• Hậu môn nhân tạo tụt vào trong
• Viêm loét vùng da quanh hậu môn nhân tạo
• Sa lồi hậu môn nhân tạo
• Phát hiện biến chứng khác: Thoát vị, áp xe quanh hậu môn nhân tạo, hẹp lỗ hậu môn nhân tạo, tắc ruột, hoại tử…