Chăm sóc bệnh nhi mở khí quản tại nhà

Trước khi bệnh nhân nhi ra viện, người nhà cần thành thạo các kỹ năng sau:

• Hút dịch, đờm dãi khí quản, chọn ống hút đờm thích hợp.
• Vệ sinh da vùng mở khí quản và chăm sóc lỗ mở khí quản đúng cách.
• Nhận biết sớm biểu hiện nhiễm trùng vết thương lỗ mở khí quản và nhiễm trùng toàn thân.
• Giữ ấm, làm ẩm khí thở qua ống mở khí quản, phòng tránh viêm phổi.
• Chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng.
• Tập phát âm, tập nói cho trẻ.
• Bình tĩnh xử lý các tai biến có thể xảy ra.

Chuẩn bị đầy đủ các dụng cụ cần thiết bao gồm: máy hút đờm, xông hút đờm kín kích cỡ phù hợp, ống khai khí quản dự phòng, găng tay, cồn, oxy già, nước muối sinh lý, băng bông, gạc mở khí quản.

Khi nào cần hút đờm nhớt, dịch nhầy khí quản

• Đối với trẻ nhỏ, chúng không tự nhận biết được nên người nhà cần thường xuyên nghe tiếng thở, nếu thấy lọc xọc hoặc có bong bóng đờm dãi trên ống canuyn mở khí quản, trẻ kích thích hoặc khó thở. Đếm nhịp thở thấy nhanh hơn bình thường. Đó là những dấu hiệu cần hút ngay bằng máy hút hoặc dụng cụ hút. Lưu ý áp lực phù hợp, không để áp lực quá cao hoặc đưa ống hút vào quá sâu.
• Đối với trẻ lớn, chúng có thể ra dấu hiệu khi cần hút.

Vệ sinh ống mở khí quản và vùng da xung quanh

• Quan sát, theo dõi và vệ sinh thường xuyên tránh những mảng bong tróc, da chết rơi vào trong canuyn mở khí quản.
• Thay băng gạc vết thương 1 lần/ngày hoặc khi bẩn, ướt. Luôn chú ý quan sát vùng da xung quanh nếu thấy sưng, đỏ, đau, chảy mủ, chảy máu hoặc có mùi hôi,… phải đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay.
• Khi thay băng lưu ý tránh thao tác mạnh làm tuột dây cố định ống mở khí quản hoặc tuột ống.

Giữ ấm khí thở, phòng tránh nhiễm khuẩn và viêm phổi

• Thường xuyên che lỗ mở bằng 1 miếng gạc mỏng để tránh bụi bẩn và dị vật rơi vào đường thở. Tốt nhất là dùng dụng cụ làm ẩm mở khí quản (mũi nhân tạo mở khí quản) để lọc khí, làm ấm làm ẩm khí thở cho bệnh nhi.
• Sử dụng máy tạo hơi nước để tạo độ ẩm, nhất là trong mùa đông.
• Tránh khói thuốc lá hoặc người bị cúm hay các bệnh truyền nhiễm khác. Tốt nhất là trang bị máy lọc không khí đồng thời tạo ẩm không khí.
• Rửa tay là điều kiện rất quan trọng tránh lây nhiễm vì vây cần rửa tay trước và sau khi chăm sóc trẻ.
• Tiêm phòng vắc-xin đầy đủ.
• Hạn chế đến nơi đông người hoặc nhiều người thăm hỏi.
• Lưu ý an toàn khi ngủ, tránh chăn màn có thể bịt vào lỗ thở.
• Theo dõi nhịp tim, nhịp thở, nhiệt độ hàng ngày.
• Uống thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ.

Vấn đề dinh dưỡng và ngôn ngữ cho trẻ có mở khí quản

• Uống nhiều nước và ăn uống đủ dinh dưỡng, bổ sung rau và trái cây.
• Hút sạch đờm dãi trước khi cho trẻ ăn, không nên hút trong và sau bữa ăn gây ho, sặc, ngạt thở.
• Giám sát chặt khi trẻ ăn tránh rơi thức ăn vào đường thở.
• Cẩn thận khi tắm rửa tránh bắn nước vào đường thở gây ho sặc và ngạt thở.
• Khi trẻ phải duy trì ống mở khí quản trên 6 tháng có nguy cơ ảnh hưởng đến ngôn ngữ và biểu cảm ngôn ngữ, cần cung cấp sử dụng ngôn ngữ ký hiệu, chữ viết hoặc sự tư vấn từ các nhà ngôn ngữ học.

Xử trí khi có tai biến

Đưa trẻ đi khám định kỳ đúng quy định để bác sĩ kiểm tra và thay ống mở khí quản. Nếu bị tuột ống mở khí quản hoặc tắc canuyn thì phải bình tĩnh xử lý như sau:

• Giữ bình tĩnh.
• Nếu ống mở khí quản bị tuột thì lắp ngay ống cũ hoặc ống mới dự phòng số nhỏ hơn (Luôn luôn có 2 ống, trong đó có 1 ống cỡ nhỏ hơn để dự phòng)
• Nếu không tự làm được thì quan sát, an ủi trẻ, hướng dẫn trẻ thở bằng miệng và đưa đến cơ sở y tế gần nhất. Bóp bóng trên đường đi.
• Nếu do tắc ống thì nhỏ nước muối sinh lý rồi hút đờm dãi qua canuyn.
• Gọi cấp cứu hoặc người hỗ trợ.