Những thông tin cơ bản về hậu môn nhân tạo (HMNT)

Hậu môn nhân tạo (HMNT) là gì?

Hậu môn nhân tạo là phần bạn có thể nhìn thấy được của lỗ thông ruột ra da và có lỗ mở như miệng nhằm thay thế hậu môn thật. Lỗ thông này bao gồm một màng nhầy hoặc niêm mạc ruột tiếp xúc với bề mặt da. 

Sau phẫu thuật mở thông ruột ra da, chất thải như phân, nước tiểu hay chất nhầy niêm mạc sẽ đi qua phần miệng lỗ thông ruột (lumen) vào một túi nhỏ được gọi là túi chứa phân hậu môn nhân tạo.

Bệnh nhân sẽ không có khả năng tự kiểm soát chất thải đi ra từ HMNT. 

Các loại hậu môn nhân tạo

HMNT có 2 kiểu chính:

Hậu môn nhân tạo kiểu đầu tận (End stoma)

Hậu môn nhân tạo kiểu đầu tận được tạo ra bằng cách đưa một đầu của đường tiêu hoá qua thành bụng và gập nó lại. Sau đó, loại bỏ đầu kia hoặc khâu nó lại. 

Trong một số trường hợp, bác sĩ sẽ tạo ra lỗ thông ruột ở cả hai đầu của đường tiêu hoá và trường hợp này được gọi là hậu môn nhân tạo kiểu nòng súng. Bạn sẽ thấy có 2 lỗ HMNT riêng biệt: một lỗ được dùng để thải phân và lỗ còn lại dùng để thải chất nhầy. Hai lỗ HMNT này sẽ được ngăn cách bởi một dải da nhưng đôi khi chúng có thể có chung một lỗ ra ngoài da. Kiểu hậu môn nhân tạo này là tạm thời và phổ biến nhất ở trẻ sơ sinh hoặc trẻ nhỏ. 

Hậu môn nhân tạo kiểu quai (Loop stoma)

Hậu môn nhân tạo kiểu quai được thực hiện bằng cách nâng một vòng của đại tràng ngang qua bụng. Đại tràng được chia đôi ở mặt hướng ra ngoài, và một thanh cứng sẽ được đặt bên dưới để hỗ trợ đoạn ruột được gấp lại này. Thanh cố định này có thể được gỡ bỏ sau một vài ngày khi ruột không cần hỗ trợ nữa. Lỗ thông ruột gần nhất của HMNT sẽ thải phân, còn lỗ thông xa nhất sẽ thải chất nhầy. HMNT kiểu quai thường được áp dụng cho phẫu thuật mở hậu môn nhân tạo tạm thời. 

Đặc điểm của hậu môn nhân tạo khoẻ mạnh

HMNT của mỗi người sẽ khác nhau tuỳ thuộc vào cơ địa của từng người. Mỗi kỹ thuật phẫu thuật sẽ tạo ra các lỗ thông nhân tạo có vẻ ngoài khác nhau. Tuy vậy, hậu môn nhân tạo khoẻ mạnh sẽ có các đặc điểm như sau:

Ẩm

Bề mặt trong của HMNT sẽ liên tục tiết ra chất nhầy để làm sạch lỗ này. Việc tiết chất nhầy là một chức năng bình thường của ruột, đóng vai trò như một chất bôi trơn tự nhiên giúp thức ăn đi qua cơ thể. Chất nhầy sẽ tạo cho HMNT khoẻ mạnh có vẻ ngoài ẩm ướt. 

Màu đỏ tươi 

Máu lưu thông tốt là điều hết sức cần thiết cho HMNT khoẻ mạnh. Mô của HMNT bình thường sẽ có nhiều mạch máu và có màu hồng đậm hoặc đỏ. Lỗ thoát nước tiểu nhân tạo bình thường cũng có thể có màu hồng nhạt. Mô này có thể chảy máu nhẹ khi cọ xát hoặc bị kích thích, và điều này cũng là một hiện tượng bình thường. Nếu lỗ hậu môn nhân tạo chuyển nhợt nhạt hoặc sẫm màu thì có nghĩa là nguồn cung cấp máu đang có vấn đề và bạn nên đến bác sĩ để kiểm tra ngay lập tức.

Hình dạng tròn

Lỗ HMNT tròn sẽ dễ đo hơn với thước tròn. Các HMNT có hình tròn trịa cũng sẽ dễ dàng sử dụng với đế rời cắt sẵn (một bộ phận của hệ thống túi hậu môn nhân tạo để gắn túi vào da). HMNT có hình bầu dục hoặc tròn không đều sẽ phải tự cắt lại đế sao cho phù hợp với cơ thể. 

Hình dạng của lỗ HMNT được quyết định bởi loại phẫu thuật HMNT và cấu tạo cơ thể của mỗi người. Hình dạng của lỗ cũng có thể thay đổi theo sự co bóp lượn sóng của ruột, hay còn gọi là nhu động ruột. 

Độ lồi của lỗ 

Khi lỗ HMNT có hình dạng lồi ra như hình nụ hoa hồng (chứ không phải phẳng hoặc thụt vào trong), nó sẽ nhô vào hệ thống túi. Việc này sẽ cho phép chất thải chảy vào túi và cách xa khỏi cơ thể. Trong trường hợp lý tưởng nhất, lỗ HMNT sẽ lồi ra khoảng 2-3 cm khỏi bề mặt da và có lumen ở chính giữa. 

Vị trí phù hợp

Túi hậu môn nhân tạo một mảnh hay hai mảnh được sử dụng dễ dàng nhất là khi bạn có 5-6 cm da phẳng xung quanh HMNT. Bác sĩ phẫu thuật nên tránh các đường thắt lưng, chỗ có nhiều lồi lõm của xương, nếp gấp xa, đường chỉ khâu từ các phẫu thuật khác hoặc rốn. Ngoài ra, bạn cũng dễ quản lý HMNT ở khu vực mà bạn có thể nhìn thấy và tiếp cận hơn. 

Kiểm tra sức khoẻ của hậu môn nhân tạo

Bản thân HMNT không có dây thần kinh cảm giác nên bạn sẽ không có cảm giác đau cũng như khó chịu nếu lỗ này bị rách hoặc bị thương. Do vậy, hãy kiểm tra tình trạng của HMNT và vùng da xung quanh thường xuyên và kỹ lưỡng để phát hiện sớm các vấn đề và hỏi ý kiến của bác sĩ.