Tại sao sởi có thể biến chứng viêm phổi?

1. Biến chứng của Sởi

Trẻ em mắc sởi thường gặp phải tình trạng suy giảm sức đề kháng, ăn uống kém, tạo điều kiện thuận lợi cho virus sởi phát triển và gây viêm phổi.

Viêm phổi là một trong những biến chứng phổ biến ở trẻ mắc sởi. Theo TS.BS Nguyễn An Nghĩa, Phó khoa Nhiễm - Thần kinh tại Bệnh viện Nhi đồng 1, trong vòng một tháng qua, bệnh viện đã tiếp nhận 70-80 trẻ mắc sởi mỗi ngày, trong đó khoảng 80% bị biến chứng viêm phổi. Khoảng 15-20% trường hợp gặp phải suy hô hấp nghiêm trọng và cần được hỗ trợ hô hấp, bao gồm thở oxy, thở áp lực dương liên tục (NCPAP), hoặc thở máy.

Tại Khoa Khám bệnh của Bệnh viện Nhi đồng Thành phố, có khoảng 90 trẻ mắc sởi bị biến chứng viêm phổi, trong đó khoảng 90% là trẻ từ các tỉnh thành khác. Đáng chú ý, có 4 trẻ dưới 9 tháng tuổi chưa tiêm chủng và đang bị viêm phổi nặng, một trong số đó tiên lượng nguy kịch và phải hội chẩn hàng ngày.

Bác sĩ Nghĩa giải thích rằng khi mắc bệnh, trẻ thường biếng ăn hoặc bỏ bú, quấy khóc, đồng thời virus sởi tấn công, làm suy giảm sức đề kháng. Điều này tạo điều kiện cho virus phát triển, có thể lây nhiễm vào tế bào biểu mô đường hô hấp dưới và phá hủy khả năng miễn dịch tại chỗ của phổi, gây viêm phổi cấp tính. Ngoài ra, virus sởi cũng có thể làm mất trí nhớ miễn dịch, tạo cơ hội cho các mầm bệnh khác tấn công và gây viêm phổi.

Trẻ mắc sởi được điều trị tại viện

2. Triệu chứng viêm phổi

Viêm phổi ở trẻ mắc sởi thường xuất hiện muộn, sau khi phát ban hoặc đồng thời trong giai đoạn phát ban. Các triệu chứng bao gồm sốt cao, khó thở, ho dữ dội, đau ngực, và chỉ số bạch cầu trong máu tăng cao. Vào ngày thứ 4 sau khi phát ban, trẻ có thể bị viêm phổi bội nhiễm với các loại vi khuẩn như phế cầu khuẩn, H. influenzae, E. coli, ho gà, lao, bạch hầu, cúm, thủy đậu…

Biến chứng này có thể gây tổn thương nặng cho phổi, dẫn đến suy hô hấp hoặc nhiễm trùng huyết. Viêm phổi bội nhiễm khiến trẻ ho dữ dội, khó thở, đau ngực, sốt cao kéo dài và có thể dẫn đến suy hô hấp cấp, nhiễm trùng huyết, thậm chí tử vong. Những trẻ có bệnh nền như ung thư, bệnh tim mạch, hoặc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính sẽ có nguy cơ cao gặp phải biến chứng viêm phổi nặng, làm việc điều trị trở nên khó khăn và tốn kém.

Theo bác sĩ Nghĩa, viêm phổi là biến chứng nguy hiểm và phổ biến ở trẻ nhỏ mắc sởi. Tuy nhiên, nhiều phụ huynh vẫn chưa đánh giá đúng mức độ nghiêm trọng của bệnh. Một số người vẫn nghĩ rằng sởi chỉ đơn giản là bị phát ban và sốt trong vài ngày là sẽ khỏi. Bác sĩ Nghĩa cảnh báo, đây là quan niệm sai lầm vì triệu chứng của sởi dễ bị nhầm lẫn với các bệnh khác như sốt phát ban, thủy đậu, tay chân miệng, hoặc nhiễm trùng đường tiêu hóa. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể tiến triển nặng.

Sởi là bệnh truyền nhiễm cấp tính, dễ lây lan qua đường hô hấp. Một trẻ mắc bệnh có thể lây cho 12-18 người khác. Trong bối cảnh Việt Nam đã ghi nhận hơn 40.000 ca mắc và nghi mắc sởi trong ba tháng đầu năm, bác sĩ Nghĩa khuyến cáo phụ huynh cần chú trọng phòng ngừa cho con và đưa trẻ đi khám kịp thời nếu có dấu hiệu sốt cao và phát ban nghi sởi.

3. Kết luận

Theo BS.CKI Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa tại Hệ thống tiêm chủng VNVC, tiêm vaccine là biện pháp hiệu quả nhất để phòng ngừa sởi. Tỷ lệ tiêm chủng cần đạt ít nhất 95% để ngừng chuỗi lây nhiễm virus sởi.

Hiện nay, vaccine sởi được cung cấp miễn phí trong chương trình Tiêm chủng Mở rộng và có thể tiêm dịch vụ trả phí. Trẻ từ 6 tháng tuổi có thể được tiêm vaccine ở các khu vực có ca bệnh hoặc đang công bố dịch.
 

Trẻ nhỏ tiêm vaccine tại VNVC. Ảnh: VNVC

Trẻ em có thể cần ba mũi vaccine sởi để đạt hiệu quả phòng bệnh lên đến 98%. Người lớn chưa tiêm hoặc không nhớ lịch sử tiêm chủng cần tiêm ít nhất hai mũi vaccine, với khoảng cách một tháng. Phụ nữ nên tiêm vaccine sởi trước khi mang thai ít nhất ba tháng để bảo vệ thai kỳ và giúp truyền kháng thể cho con.

Hiện Việt Nam có nhiều loại vaccine chứa thành phần phòng sởi cho trẻ em và người lớn như mũi sởi đơn MVVAC (Việt Nam); loại phối hợp sởi - rubella (MRVAC), hai loại phối hợp 3 trong 1: sởi - quai bị - rubella Priorix (Bỉ) và MMR II (Mỹ).

Ngoài việc tiêm vaccine, phụ huynh cũng có thể phòng ngừa sởi cho con bằng cách giữ vệ sinh nhà cửa, vệ sinh đồ chơi của trẻ và hướng dẫn trẻ rửa tay thường xuyên, đặc biệt khi ăn. Trẻ cũng cần được cung cấp đầy đủ dinh dưỡng, uống đủ nước và ngủ đủ giấc để tăng cường sức đề kháng.

Nguồn: VN Express