Loét da do nằm lâu ở người cao tuổi

Cơ chế hình thành loét tỳ đè

Cơ thể chúng ta thường thay đổi tư thế khi ngủ, ngồi hay làm việc. Tuy nhiên, người già bị ảnh hưởng bởi phẫu thuật, bệnh lý xương khớp hoặc tổn thương thần kinh thường ít cử động hơn, khiến áp lực kéo dài làm giảm lưu thông máu, từ đó làm tổn thương da. Loét thường xuất hiện tại các vị trí xương lồi như xương cụt, vai, hông, gót chân và khuỷu tay – nơi ít có mô đệm.

Ba nguyên nhân chính gây loét tỳ đè

1. Áp lực liên tục: Khi máu không thể lưu thông đến một vùng da do áp lực kéo dài, mô sẽ bị tổn thương vì thiếu oxy và dưỡng chất.

2. Ma sát: Khi người bệnh di chuyển hoặc được hỗ trợ thay đổi tư thế không đúng cách, ma sát có thể làm rách hoặc trầy da – đặc biệt ở người già có da mỏng.

3. Lực trượt: Xảy ra khi da và xương di chuyển không đồng bộ, ví dụ như khi bệnh nhân từ từ trượt xuống giường – điều này có thể làm rách mô dưới da.

Bốn giai đoạn của loét tỳ đè

1. Giai đoạn 1: Da đỏ hoặc sẫm màu, có thể cảm thấy nóng, ngứa hoặc rát. Loét ở giai đoạn này có thể phục hồi nếu được thay đổi tư thế thường xuyên.

2. Giai đoạn 2: Có thể thấy da bong tróc, phồng rộp hoặc loét nông. Cảm giác đau gia tăng rõ rệt.

3. Giai đoạn 3: Tổn thương sâu hơn, tạo vết hố dưới da do lớp mô bên dưới bị ảnh hưởng.

4. Giai đoạn 4: Tổn thương nghiêm trọng, lộ cơ, gân hoặc xương. Rất dễ dẫn đến nhiễm trùng nặng.

Các vị trí trên cơ thể dễ bị loét da do tỳ đè

Cách phòng tránh loét do nằm lâu

1. Thay đổi tư thế thường xuyên: Cứ 1–2 tiếng khi nằm và 30 phút khi ngồi, cần điều chỉnh tư thế. Việc này nên thực hiện cả ngày lẫn đêm. Hãy nhẹ nhàng, tránh kéo lê để hạn chế ma sát.

2. Theo dõi da kỹ lưỡng: Kiểm tra các vùng dễ loét mỗi ngày. Phát hiện sớm giúp điều trị hiệu quả hơn, đặc biệt ở giai đoạn đầu.

3. Sử dụng đệm và dụng cụ hỗ trợ phù hợp: Nệm chuyên dụng bằng bọt, gel hoặc nước giúp phân tán áp lực. Gối mềm nâng đỡ gót chân và vai giúp hạn chế va chạm và ma sát.

4. Chăm sóc tình trạng tiểu không tự chủ: Da tiếp xúc với nước tiểu hoặc phân dễ bị tổn thương. Dùng miếng lót thấm hút hoặc đồ lót chuyên dụng để bảo vệ da.

5. Duy trì dinh dưỡng và vận động hợp lý: Cung cấp đủ nước, vitamin, protein giúp tăng sức đề kháng cho da. Duy trì trọng lượng phù hợp và thực hiện các bài tập kéo giãn nhẹ theo hướng dẫn bác sĩ.

Điều trị loét tỳ đè ở người cao tuổi

Việc điều trị phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của loét:

• Giai đoạn 1: Có thể xử lý tại nhà bằng cách thay đổi tư thế, vệ sinh da sạch sẽ với xà phòng dịu nhẹ, lau khô kỹ và bôi kem dưỡng. Nếu sau 48 giờ không cải thiện, cần liên hệ bác sĩ.

• Giai đoạn 2: Cần điều trị bởi nhân viên y tế, thường gồm làm sạch vết thương, băng gạc và có thể dùng thuốc kháng sinh.

• Giai đoạn 3 và 4: Cần chăm sóc chuyên sâu, thậm chí là phẫu thuật. Phương pháp điều trị bao gồm:

  • Hút áp lực âm để thúc đẩy liền vết thương.

  • Cắt lọc các mô tổn thương.

  • Ghép da từ vùng khỏe mạnh sang vùng bị loét.