Cách nhận biết giãn tĩnh mạch chân

Giãn tĩnh mạch 

• Là các tĩnh mạch bị xoắn và giãn to, thường gặp nhất ở tay và chân.

• Ngoài việc tĩnh mạch bị sưng, các triệu chứng có thể bao gồm đau dữ dội và thậm chí là loét.

• Các phương pháp điều trị bao gồm: tiêm xơ, phẫu thuật lấy tĩnh mạch qua da, đốt bằng sóng cao tần hoặc laser nội tĩnh mạch.

• Có liên quan đến phẫu thuật mạch máu & nội mạch, điện quang can thiệp, chẩn đoán hình ảnh và hình ảnh học y sinh.
   

  
  Hình ảnh: Giãn tĩnh mạch ở chân

Tổng quan

Những tĩnh mạch màu xanh dương nổi lên và xoắn lại ở chân, được gọi là giãn tĩnh mạch, hiếm khi gây ra vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe. Tuy nhiên, nhiều người vẫn muốn loại bỏ chúng vì lý do thẩm mỹ. Đối với phần lớn bệnh nhân, giãn tĩnh mạch gây cảm giác khó chịu vì chúng trông không đẹp mắt.

Tuy nhiên, trong những trường hợp nặng, giãn tĩnh mạch có thể gây ra đau đớn rõ rệt, sưng tấy và thậm chí là loét. May mắn thay, với các thủ thuật phẫu thuật xâm lấn tối thiểu hiện nay, bệnh nhân không cần phải chuẩn bị cho một ca đại phẫu. Giãn tĩnh mạch thường có thể được điều trị trong một lần khám ngoại trú ngắn, không cần nhập viện.

Nguyên nhân

Giãn tĩnh mạch hầu như luôn xảy ra ở chân vì tĩnh mạch ở đây chịu áp lực nhiều nhất. Tuy nhiên, chúng vẫn có thể xuất hiện ở những vị trí khác trên cơ thể.

Khi tuổi tác tăng lên, giãn tĩnh mạch trở nên khá phổ biến, đơn giản chỉ vì quá trình lão hóa. Máu được tim bơm xuống chân và bàn chân, và sau đó phải quay trở lại tim. Để làm điều này, máu đi qua tĩnh mạch hiển lớn, nằm ngay dưới da. Bên trong tĩnh mạch này có một hệ thống van, và khi bạn co cơ bắp chân (ví dụ như khi đi bộ), các van này giúp đẩy máu lên trên.

Theo thời gian, sau nhiều năm giữ máu, các van này trở nên yếu hơn. Chúng có thể bị rò rỉ, khiến máu ứ đọng xung quanh van và tràn vào các tĩnh mạch nhỏ hơn. Điều này dẫn đến hiện tượng giãn và xoắn, được gọi là giãn tĩnh mạch.

Tình trạng này hiếm khi nguy hiểm vì trong chân vẫn còn hệ tĩnh mạch sâu thực hiện chức năng tương tự. Việc đóng lại hoặc loại bỏ tĩnh mạch bị giãn không gây ảnh hưởng lớn đến lưu thông máu tổng thể.

Hệ thống tĩnh mạch có thể được hình dung như một cái cây: khi thân cây chính (tức tĩnh mạch có van) hoạt động kém hiệu quả, áp lực sẽ truyền đến các nhánh nhỏ xung quanh.

Tại sao phụ nữ dễ bị giãn tĩnh mạch hơn nam giới?

Nhiều phụ nữ bị giãn tĩnh mạch trong thai kỳ do trọng lượng và áp lực liên tục từ thai nhi đè lên tử cung. Điều này làm tăng áp lực lên các van tĩnh mạch ở chân và đẩy nhanh quá trình suy yếu. Các van phải làm việc vất vả hơn để đưa máu trở lại tim và dễ bị quá tải. Ngay cả khi không bị giãn tĩnh mạch trong thai kỳ, phụ nữ đã sinh con vẫn có nguy cơ cao hơn sau này vì van tĩnh mạch đã từng chịu áp lực lớn.

Các yếu tố nguy cơ của giãn tĩnh mạch là gì?

Yếu tố nguy cơ có thể bao gồm:

• Mang thai

• Mãn kinh

• Trên 50 tuổi

• Đứng lâu

• Thừa cân, béo phì

• Tiền sử gia đình có người bị giãn tĩnh mạch

Khác biệt giữa giãn tĩnh mạch và mao mạch mạng nhện (spider veins)?

Mao mạch mạng nhện khác với giãn tĩnh mạch. Chúng có thể có màu đỏ, xanh hoặc tím, và thường xuất hiện theo hình dạng giống mạng nhện.

Trong khi giãn tĩnh mạch là do van tĩnh mạch yếu hoặc tổn thương, thì mao mạch mạng nhện thường hình thành do máu ứ lại ở các mao mạch nhỏ. Cả hai tình trạng đều có thể điều trị bằng các phương pháp tương tự.
 

Hình ảnh: Mao mạch mạng nhện

Triệu chứng là gì?

Ngoài việc thấy các tĩnh mạch xoắn nổi rõ, giãn tĩnh mạch có thể gây các triệu chứng như:

• Đau lan tỏa quanh vùng tĩnh mạch bị ảnh hưởng

• Sưng tấy

• Ngứa

Làm sao để chẩn đoán giãn tĩnh mạch hoặc mao mạch mạng nhện?

Bác sĩ sẽ khám lâm sàng và hỏi các câu hỏi liên quan đến tình trạng của bạn. Ngoài ra, bác sĩ có thể chỉ định siêu âm để kiểm tra xem có cục máu đông hay vấn đề sức khỏe tiềm ẩn nào khác không.

Có những phương pháp điều trị nào?

Điều trị giãn tĩnh mạch đã có nhiều tiến bộ trong những năm gần đây. Trước đây, phương pháp cũ là lột tĩnh mạch (vein stripping), yêu cầu rạch da và lấy tĩnh mạch ra khỏi cơ thể. Ngày nay, đã có nhiều phương pháp ít xâm lấn hơn.

Các phương pháp bao gồm:

• Tiêm xơ (Sclerotherapy): tiêm dung dịch vào tĩnh mạch (có thể là muối ưu trương, sodium tetradecyl sulfate hoặc polidocanol) để gây kích ứng, khiến tĩnh mạch xẹp lại và đóng kín.

• Phẫu thuật lấy tĩnh mạch qua da (Ambulatory phlebectomy): loại bỏ các tĩnh mạch giãn thông qua các vết rạch nhỏ (dưới 2 mm) trên da.

• Đốt laser nội tĩnh mạch (EVLT): sử dụng năng lượng ánh sáng laser để làm tĩnh mạch xẹp lại.

• Đốt bằng sóng cao tần (Radiofrequency ablation - RFA): dùng nhiệt và sóng radio để đóng kín tĩnh mạch.

Thông thường, việc kết hợp nhiều phương pháp điều trị được áp dụng. Các chuyên gia thường phối hợp giữa phẫu thuật cắt bỏ tĩnh mạch, đốt nội tĩnh mạch và tiêm xơ để đạt hiệu quả cao nhất.

Bệnh nhân thường có thể về nhà hoặc quay lại công việc ngay sau điều trị, với chỉ dẫn đi bộ nhẹ để duy trì tuần hoàn máu. Ngoài ra, bạn nên sử dụng vớ y khoa chống giãn tĩnh mạch để sử dụng trong một khoảng thời gian nhất định. Sau thủ thuật, cần tránh tắm nước nóng trong vòng 24 đến 48 giờ đầu.

Nguồn: yalemedicine