Hạ Đường Huyết: Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Cách Xử Lý Hiệu Quả

Tổng quan về hạ đường huyết

Hạ đường huyết là tình trạng lượng đường (glucose) trong máu của bạn thấp hơn mức bình thường. Glucose là nguồn năng lượng chính của cơ thể. Hạ đường huyết thường liên quan đến điều trị bệnh tiểu đường. Tuy nhiên, một số loại thuốc và nhiều tình trạng khác dù hiếm gặp cũng có thể gây hạ đường huyết ở người không mắc bệnh tiểu đường.
Hạ đường huyết cần được xử lý ngay lập tức. Với nhiều người, khi đường huyết lúc đói giảm xuống 70 miligam trên decilit (mg/dL), hoặc 3.9 milimol trên lít (mmol/L) hoặc thấp hơn, nên coi đó là dấu hiệu cảnh báo. Tuy nhiên, chỉ số cảnh báo có thể khác nhau ở mỗi người. Hãy hỏi ý kiến bác sĩ nhé.
Việc điều trị bao gồm nhanh chóng đưa đường huyết trở lại mức bình thường bằng thực phẩm hoặc đồ uống có hàm lượng đường cao hoặc bằng thuốc. Về lâu dài, cần xác định và điều trị nguyên nhân gây ra hạ đường huyết.
 

Hạ đường huyết xảy ra khi mức glucose trong máu giảm xuống quá thấp khiến cơ thể không thể hoạt động bình thường.
 

Triệu chứng
Khi lượng đường trong máu giảm quá thấp, các dấu hiệu và triệu chứng của hạ đường huyết có thể bao gồm:

• Da tái

• Run rẩy

• Đổ mồ hôi

• Đau đầu

• Đói hoặc buồn nôn

• Nhịp tim không đều hoặc nhanh

• Mệt mỏi

• Cáu gắt hoặc lo lắng

• Khó tập trung

• Chóng mặt hoặc choáng váng

• Tê hoặc ngứa râm ran ở môi, lưỡi hoặc má

Khi tình trạng hạ đường huyết trở nên nghiêm trọng hơn, các triệu chứng có thể gồm:

• Nhầm lẫn, hành vi bất thường hoặc cả hai, không thể thực hiện các công việc đơn giản hàng ngày

• Mất phối hợp

• Nói lắp

• Mờ mắt hoặc thu hẹp tầm nhìn (nhìn như qua ống)

• Ác mộng nếu đang ngủ

Hạ đường huyết nghiêm trọng có thể gây ra:

• Bất tỉnh

• Co giật

Khi nào nên đi khám bác sĩ
Hãy đi khám ngay nếu:

• Bạn có các triệu chứng nghi ngờ hạ đường huyết và không bị tiểu đường

• Bạn bị tiểu đường và hạ đường huyết không cải thiện sau khi đã điều trị như uống nước trái cây, nước ngọt thường (không phải loại ăn kiêng), ăn kẹo hoặc uống viên glucose

Gọi cấp cứu nếu ai đó:

• Bị tiểu đường hoặc từng bị hạ đường huyết nặng, hiện có triệu chứng nghiêm trọng hoặc bất tỉnh

Nguyên nhân
Hạ đường huyết xảy ra khi mức glucose trong máu giảm xuống quá thấp khiến cơ thể không thể hoạt động bình thường. Có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng này. Nguyên nhân phổ biến nhất là tác dụng phụ của thuốc điều trị tiểu đường.

Cách cơ thể điều chỉnh đường huyết
Khi ăn, cơ thể phân giải thực phẩm thành glucose nguồn năng lượng chính rồi nhờ insulin (hormone do tuyến tụy sản xuất) đưa glucose vào tế bào để tạo năng lượng. Glucose dư thừa được dự trữ ở gan và cơ dưới dạng glycogen.

Khi bạn không ăn trong vài giờ, đường huyết giảm, cơ thể ngừng sản xuất insulin và tạo ra hormone khác gọi là glucagon. Glucagon báo hiệu gan phân giải glycogen thành glucose để đưa vào máu, giúp duy trì mức đường huyết ổn định đến khi bạn ăn trở lại.

Cơ thể cũng có khả năng tự sản sinh glucose (quá trình này chủ yếu diễn ra ở gan, một phần ở thận). Khi nhịn đói kéo dài, cơ thể phân giải mỡ dự trữ và dùng các sản phẩm từ quá trình này làm nguồn năng lượng thay thế.

Nguyên nhân có thể xảy ra ở người bị tiểu đường
Nếu bạn bị tiểu đường, cơ thể không sản xuất insulin (tiểu đường type 1) hoặc không đáp ứng tốt với insulin (type 2), khiến glucose tích tụ trong máu gây nguy hiểm.
Để kiểm soát tình trạng này, bạn có thể dùng insulin hoặc thuốc làm hạ đường huyết. Tuy nhiên, dùng quá liều có thể làm đường huyết tụt quá thấp gây hạ đường huyết.
Hạ đường huyết cũng có thể xảy ra nếu bạn ăn ít hơn bình thường sau khi dùng thuốc, hoặc tập thể dục nhiều hơn bình thường.

Nguyên nhân có thể xảy ra ở người không bị tiểu đường
Hạ đường huyết ở người không mắc tiểu đường ít gặp hơn. Một số nguyên nhân có thể là:

• Thuốc: Dùng nhầm thuốc điều trị tiểu đường của người khác có thể gây hạ đường huyết. Một số thuốc khác cũng có thể gây hạ đường huyết, đặc biệt ở trẻ em hoặc người bị suy thận. Ví dụ: thuốc quinine (Qualaquin) dùng để điều trị sốt rét.

• Uống rượu quá nhiều: Uống rượu khi không ăn gì có thể làm gan không giải phóng được glucose từ glycogen dự trữ, gây hạ đường huyết.

• Một số bệnh nặng: Các bệnh gan nặng như viêm gan hoặc xơ gan, nhiễm trùng nghiêm trọng, bệnh thận, bệnh tim giai đoạn cuối có thể gây hạ đường huyết. Bệnh thận còn làm cơ thể khó đào thải thuốc, dẫn đến tích tụ thuốc làm giảm đường huyết.

• Đói kéo dài: Khi bị suy dinh dưỡng hoặc nhịn đói quá lâu, lượng glycogen dự trữ không đủ để tạo glucose, dẫn đến hạ đường huyết. Ví dụ như trong rối loạn ăn uống (anorexia nervosa).

• Sản xuất insulin quá mức: Một khối u hiếm ở tuyến tụy (insulinoma) có thể khiến cơ thể sản xuất quá nhiều insulin gây hạ đường huyết. Một số khối u khác cũng có thể tạo ra chất giống insulin. Hoặc các tế bào bất thường ở tuyến tụy cũng có thể sản xuất quá nhiều insulin.

• Thiếu hormone: Một số bệnh tuyến thượng thận hoặc u tuyến yên có thể làm giảm lượng hormone cần thiết để sản xuất hoặc chuyển hóa glucose. Trẻ em thiếu hormone tăng trưởng cũng có thể bị hạ đường huyết.

Hạ đường huyết sau ăn
Hạ đường huyết thường xảy ra khi bạn chưa ăn gì, nhưng đôi khi cũng có thể xuất hiện sau bữa ăn. Trường hợp này gọi là hạ đường huyết phản ứng (reactive hypoglycemia) hoặc hạ đường huyết sau ăn (postprandial hypoglycemia).
Tình trạng này có thể xảy ra ở những người từng phẫu thuật làm ảnh hưởng đến hoạt động bình thường của dạ dày. Loại phẫu thuật thường gặp nhất là phẫu thuật thu nhỏ dạ dày (bypass dạ dày), nhưng nó cũng có thể xảy ra sau một số loại phẫu thuật khác.

Nguồn: mayoclinic