Hiểu Rõ Các Yếu Tố Nguy Cơ Gây Ung Thư Đại Trực Tràng

Ung thư đại trực tràng là loại ung thư hình thành ở đại tràng hoặc trực tràng – hai phần của hệ tiêu hóa. Tỷ lệ mắc đang có xu hướng tăng ở người trẻ tuổi.
Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng, dấu hiệu cảnh báo sớm, và cách giúp bạn giảm thiểu rủi ro thông qua tầm soát ung thư đại trực tràng định kỳ và lối sống lành mạnh.

Các yếu tố nguy cơ gây ung thư đại trực tràng

Có nhiều yếu tố có thể làm tăng khả năng mắc bệnh ung thư ruột kết – trực tràng, bao gồm:

Tuổi tác

Phần lớn người được chẩn đoán ung thư đại tràng là trên 50 tuổi. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, số ca bệnh ở người trẻ tuổi đang tăng nhanh, là xu hướng đáng lo ngại trong ung thư đường tiêu hóa.

Tiền sử gia đình

Nếu bạn có người thân trực hệ (bố, mẹ, anh chị em ruột hoặc con) mắc ung thư đại trực tràng hoặc có polyp đại tràng, bạn có nguy cơ cao hơn so với người bình thường. Đây là yếu tố di truyền quan trọng cần lưu ý khi xét nghiệm tầm soát ung thư đại tràng sớm.

Ảnh: Nếu bạn có người thân trực hệ (bố, mẹ, anh chị em ruột hoặc con) mắc ung thư đại trực tràng hoặc có polyp đại tràng, bạn có nguy cơ cao hơn so với người bình thường

Hội chứng di truyền

Một số người mang đột biến gen di truyền làm tăng nguy cơ ung thư, đặc biệt là:

• Hội chứng Lynch (Lynch syndrome)
• Polyp tuyến gia đình (FAP – Familial Adenomatous Polyposis)

Khoảng 20% bệnh nhân ung thư đại trực tràng dưới 50 tuổi có liên quan đến các hội chứng di truyền này. Do đó, bác sĩ thường khuyến nghị tư vấn và xét nghiệm di truyền để phát hiện sớm nguy cơ.

Béo phì

Chỉ số khối cơ thể (BMI) cao hơn mức bình thường (19–24) làm tăng khả năng mắc nhiều bệnh mạn tính, trong đó có ung thư đại trực tràng và ung thư ruột kết. Duy trì cân nặng hợp lý là cách phòng ngừa hiệu quả.

Sử dụng thuốc lá

Hút thuốc hoặc nhai thuốc lá không chỉ gây ung thư phổi, mà còn làm tăng nguy cơ ung thư đại trực tràng. Bỏ thuốc lá giúp giảm nguy cơ đáng kể.

Chế độ ăn uống

Thường xuyên ăn thịt đỏ, thịt chế biến sẵn (xúc xích, thịt xông khói, jambon) hoặc thịt nướng cháy khét sẽ làm tăng nguy cơ ung thư ruột già.
Ngược lại, chế độ ăn giàu chất xơ, rau củ, ngũ cốc nguyên hạt và trái cây giúp giảm đáng kể rủi ro mắc bệnh.

Bệnh viêm ruột mạn tính

Người mắc bệnh Crohn hoặc viêm loét đại tràng có nguy cơ mắc ung thư đại trực tràng cao hơn bình thường.

Tiền sử bệnh cá nhân

Nếu bạn từng bị ung thư đại trực tràng hoặc từng có polyp, nguy cơ tái phát sẽ cao hơn. Số lượng và loại polyp giúp bác sĩ đánh giá mức độ nguy cơ ung thư tái phát.

Uống nhiều rượu

Uống rượu thường xuyên, đặc biệt với lượng lớn, làm tăng nguy cơ ung thư ruột kết – trực tràng. Phụ nữ không nên uống quá 1 ly/ngày, nam giới không nên quá 2 ly/ngày – và tốt nhất là không uống rượu bia để phòng bệnh.

Thiếu vận động

Lối sống ít vận động là yếu tố nguy cơ quan trọng. Tập thể dục đều đặn, như đi bộ nhanh ít nhất 150 phút/tuần hoặc chạy bộ 75 phút/tuần, giúp phòng ngừa ung thư đại trực tràng và ung thư tiêu hóa hiệu quả.

Ảnh: Lối sống ít vận động cũng gây nguy cơ ung thư đại trực tràng

“Đặc điểm nguy cơ cao” trong ung thư đại tràng là gì?

Khi nói về ung thư đại tràng giai đoạn II hoặc III, bác sĩ thường đề cập đến “đặc điểm nguy cơ cao” – tức là những yếu tố giúp tiên lượng khả năng ung thư tái phát sau điều trị.
Ví dụ, kích thước khối u lớn hoặc đặc điểm mô học bất thường là những yếu tố có thể làm bệnh dễ tái phát hơn.

Làm thế nào để giảm nguy cơ ung thư đại trực tràng?

Bạn hoàn toàn có thể chủ động phòng ngừa ung thư ruột kết bằng những biện pháp đơn giản:

1. Tầm soát định kỳ

Tầm soát ung thư đại trực tràng giúp phát hiện sớm và phòng ngừa hiệu quả.

• Nội soi đại tràng là phương pháp “tiêu chuẩn vàng”.
• Người có nguy cơ trung bình nên nội soi lần đầu ở tuổi 45, sau đó lặp lại mỗi 10 năm nếu không phát hiện polyp.
  Trong quá trình nội soi, bác sĩ có thể cắt bỏ polyp tiền ung thư, ngăn ngừa hình thành ung thư sau này.

Nếu bạn có yếu tố nguy cơ cao (tiền sử gia đình, bệnh viêm ruột, di truyền…), hãy trao đổi với bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa để được tầm soát sớm hơn và thường xuyên hơn.

2. Duy trì lối sống lành mạnh

• Ăn nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt, đậu, hạt.
• Hạn chế thịt đỏ, thịt chế biến sẵn và thịt nướng cháy.
• Tập thể dục đều đặn để duy trì cân nặng khỏe mạnh.
• Không hút thuốc, hạn chế rượu bia và ngủ đủ giấc.

Khi bạn dừng uống rượu, nguy cơ ung thư liên quan đến rượu sẽ giảm dần theo thời gian.

Ảnh: Duy trì lối sống lành mạnh như tập thể dục đều đặn

Kết luận

Dù có những yếu tố không thể thay đổi như tuổi tác hay di truyền, bạn vẫn có thể chủ động bảo vệ sức khỏe bằng lối sống lành mạnh và tầm soát sớm ung thư đại trực tràng. Phát hiện sớm chính là chìa khóa giúp điều trị hiệu quả và nâng cao tỷ lệ sống cho người bệnh.

Lưu ý: Công ty TNHH Thương Mại Quốc Tế Merinco là nhà phân phối vật tư y tế, không cung cấp lời khuyên y khoa. Nội dung chỉ nhằm mục đích thông tin – không thay thế tư vấn từ bác sĩ. Một phần nội dung được tạo ra với sự hỗ trợ của trí tuệ nhân tạo và có thể chưa đầy đủ hoặc không được cập nhật thường xuyên. Vui lòng tham khảo ý kiến chuyên gia y tế trước khi sử dụng bất kỳ sản phẩm nào.