Cách nuôi ăn bằng xông nuôi ăn (Dinh dưỡng qua đường tiêu hóa)

Tổng quan

Vị trí đặt ống nuôi ăn phụ thuộc vào tình trạng của bạn và thời gian bạn cần dinh dưỡng qua đường tiêu hóa.

Nuôi ăn qua ống (dinh dưỡng qua đường tiêu hóa) là gì?

Nuôi ăn qua ống (dinh dưỡng qua đường tiêu hóa) sử dụng ống nuôi ăn để cung cấp chất dinh dưỡng và chất lỏng cho cơ thể bạn nếu bạn không nhai hoặc nuốt được an toàn. Ống nuôi ăn là ống nhựa mềm, dẻo, qua đó dinh dưỡng dạng lỏng đi qua đường tiêu hóa (GI) của bạn. Đôi khi, thuốc cũng được đưa vào cơ thể bệnh nhân bằng xông nuôi ăn.

Hãy coi ống nuôi ăn như một phương tiện tiếp cận hệ tiêu hóa của bạn. Nếu bạn mắc phải tình trạng khiến thức ăn không thể di chuyển theo đường tiêu hóa thông thường — từ miệng đến thực quản đến dạ dày đến ruột non — ống thông dạ dày nuôi ăn có thể giúp ích. Tùy thuộc vào điểm kết thúc của ống, ống sẽ đưa chất dinh dưỡng trực tiếp đến dạ dày (nơi lưu trữ và tiêu hóa thức ăn) hoặc ruột non (nơi hấp thụ chất dinh dưỡng).

Các loại ống nuôi ăn

Các bác sĩ thường khuyên dùng ống nuôi ăn đường miệng - đi qua mũi và xuống dạ dày hoặc ruột non nếu bạn chỉ cần dùng ống thông dạ dày trong thời gian dưới bốn đến sáu tuần. Các loại ống thông dạ dày nuôi ăn bao gồm:

• Ống thông dạ dày mũi (NG): Ống thông đi từ mũi đến dạ dày.

• Ống thông mũi tá tràng (ND): Ống thông đi từ mũi đến phần đầu tiên của ruột non được gọi là tá tràng.

• Ống thông mũi hỗng tràng (NJ): Ống thông đi từ mũi đến phần thứ hai của ruột non được gọi là hỗng tràng.

Trong một số trường hợp khác, các bác sĩ có thể đề nghị đặt ống nuôi ăn qua một lỗ mở thông ra da qua thành bụng của bạn để tiếp cận trực tiếp dạ dày hoặc ruột non. Thông thường, điều này xảy ra nếu bạn cần nuôi ăn bằng xông nuôi ăn trong thời gian dài hơn bốn đến sáu tuần. Các loại ống mở dạ dày qua da bao gồm:

• Ống thông dạ dày (ống G): Ống thông đi trực tiếp vào dạ dày của bạn qua một lỗ mở thông ra da

• Ống thông hỗng tràng (ống J): Ống thông đi vào phần thứ hai của ruột non được gọi là hỗng tràng qua một lỗ mở thông ra da.

• Ống thông dạ dày-hỗng tràng (ống GJ): Ống thông đi vào dạ dày của bạn và đi qua hỗng tràng. Các ống này có một cổng G và một cổng J. Cổng G dẫn lưu dịch dạ dày và cho phép đưa thuốc vào. Cổng J được sử dụng để nuôi ăn.

Tại sao một người cần đến ống nuôi ăn?

Bạn sẽ được đề nghị bắt đầu quá trình dinh dưỡng qua đường tiêu hóa nếu bạn không nhận được dinh dưỡng cần thiết qua đường miệng. Bạn có thể cần dinh dưỡng qua đường tiêu hóa nếu bạn có khả năng nhai hoặc nuốt hạn chế (khó nuốt).

Ống nuôi ăn giúp hỗ trợ quá trình trao đổi chất và sức khỏe tiêu hóa tổng thể của bạn.

Các tình trạng có thể khiến bạn cần ống nuôi ăn bao gồm:

• Rối loạn ăn uống nghiêm trọng.

• Ung thư đầu và cổ hoặc chấn thương khiến việc nuốt trở nên khó khăn.

• Các vấn đề về đường tiêu hóa như thực quản bị hẹp hoặc rối loạn nhu động (tình trạng mà các cơ và dây thần kinh trong hệ tiêu hóa của bạn không hoạt động như bình thường).

• Các tình trạng cản trở khả năng hấp thụ chất dinh dưỡng của bạn (như bệnh Crohn nặng hoặc bệnh celiac.

• Phẫu thuật gần đây hoặc bệnh lý ảnh hưởng đến khả năng nuốt của bạn.

• Rối loạn thần kinh, bao gồm đột quỵ và liệt.

• Bất tỉnh (hôn mê).

Đôi khi, các bác sĩ cũng khuyên nên nuôi ăn bằng ống như một phần của dịch vụ chăm sóc cuối đời để giúp những giây phút cuối đời được thoải mái hơn. Một số người (hoặc gia đình của họ) quyết định không nuôi ăn bằng ống. Trong trường hợp này, nuôi ăn bằng ống là quyết định mang tính cá nhân cao mà bạn nên thảo luận với bác sĩ của mình.

Chi tiết về quy trình nuôi ăn qua ống

Tôi nên mong đợi điều gì từ việc nuôi ăn bằng ống?

Trải nghiệm của bạn sẽ phụ thuộc vào loại ống nuôi bạn nhận được và lý do bạn cần ống. Các bác sĩ và y tá có thể chịu toàn bộ trách nhiệm cho việc nuôi ăn và vệ sinh ống nuôi của bạn trong khi bạn nằm viện. Nếu bạn về nhà với ống, bạn (hoặc người chăm sóc của bạn) có thể cần được đào tạo về cách sử dụng và chăm sóc ống nuôi ăn tại nhà. Bạn cũng có thể cần trợ giúp trong việc cài đặt thiết bị để có thể bắt đầu nuôi ăn tại nhà.

Đặt ống nuôi ăn

Các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe thường đặt ống nuôi ăn khi bạn đang ở trong bệnh viện, nhưng bạn có thể tiếp tục sử dụng ống nuôi ăn tại nhà. Nuôi ăn bằng ống tại nhà được gọi là dinh dưỡng đường tiêu hóa tại nhà (HEN).

Một số thủ thuật đặt ống có thể được thực hiện tại giường của bạn. Nhưng nếu bạn cần ống nuôi ăn trong hơn một tháng hoặc lâu hơn, bạn sẽ cần đến bệnh viện để đặt ống. Đối với các thủ thuật này, cần kế hoạch nhịn ăn (không ăn hoặc uống) trong ít nhất tám giờ. Bạn cũng sẽ cần phải ngừng dùng thuốc làm loãng máu (thuốc chống đông máu), như aspirin, trong một thời gian trước khi thực hiện thủ thuật. Bạn sẽ được gây mê và an thần, vì vậy bạn sẽ không cảm thấy đau. Các thủ thuật thường mất nửa giờ.

Các bác sĩ có thể đưa ống vào:

• Qua mũi: Thủ thuật này có thể được thực hiện tại giường của bạn. Sử dụng hướng dẫn hình ảnh, bác sĩ sẽ nhẹ nhàng đưa ống vào mũi của bạn và di chuyển nó qua cổ họng và thực quản của bạn cho đến khi nó đến dạ dày. Họ sẽ bôi trơn ống và gây mê cho bạn để làm cho thủ thuật không đau. Họ có thể yêu cầu bạn nhấp một ngụm nước qua ống hút trong quá trình thực hiện thủ thuật để giúp thúc đẩy ống đi xuống.

• Nội soi: Nhà cung cấp dịch vụ của bạn sẽ sử dụng một dụng cụ dài, linh hoạt có gắn camera (ống nội soi) để giúp đặt ống nuôi. Họ sẽ đưa ống nội soi qua miệng và thực quản của bạn cho đến khi nó đến dạ dày của bạn. Camera cho phép họ thấy vị trí cần cắt nhỏ (rạch) vào bụng của bạn để đưa ống nuôi vào. Các loại đặt ống nuôi ăn sử dụng nội soi bao gồm nội soi mở dạ dày qua da (PEG) và nội soi dạ dày hỗng tràng qua da (PEG-J).

• X quang: Bác sĩ sẽ sử dụng tia X để giúp họ thấy vị trí cần cắt để đưa ống nuôi ăn vào. Các loại đặt ống nuôi ăn sử dụng tia X bao gồm nội soi dạ dày qua da (RIG) và nội soi dạ dày hỗng tràng qua da (PRJ).

• Phẫu thuật: Bác sĩ có thể thực hiện phẫu thuật mở, đòi hỏi phải rạch một đường lớn hơn vào bụng của bạn hoặc họ có thể đưa ống nuôi vào bằng phương pháp nội soi ổ bụng. Trong quá trình nội soi ổ bụng, bác sĩ sẽ rạch một vài đường nhỏ vào bụng của bạn. Họ sẽ đưa một dụng cụ có gắn camera (ống soi ổ bụng) vào để quan sát các cơ quan của bạn. Sau đó, họ đưa ống nuôi vào bằng các đường rạch khác.

Hãy hỏi bác sĩ chăm sóc sức khỏe của bạn về phương pháp họ sẽ sử dụng để đưa ống nuôi vào, để bạn biết cách chuẩn bị và những gì cần mong đợi.

Cách dùng ống nuôi ăn

Một số ống nuôi ăn sử dụng ống tiêm hoặc máy bơm nuôi ăn để đưa chất dinh dưỡng dạng lỏng từ túi thức ăn vào cơ thể bạn. Các ống cho ăn khác được kết nối với các túi được nâng lên trên một cây sào hoặc móc. Trọng lực sẽ đưa chất dinh dưỡng dạng lỏng xuống qua ống khi đến giờ ăn.

Thời điểm bạn ăn phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm loại ống cho ăn mà bạn có. Cho ăn qua ống có thể là:

• Chỉ vào giờ ăn: Đây được gọi là kiểu nuôi ăn bolus. Bạn sẽ nhận được chất dinh dưỡng dạng lỏng qua ống cho ăn vào những thời điểm trong ngày mà bạn thường ăn. Ưu điểm của việc cho ăn bolus là bạn ăn đều đặn, giống như khi không có ống nuôi ăn. Cho ăn dạng bolus thường chỉ được thực hiện bằng ống nuôi ăn mở dạ dày qua da, vì dạ dày của bạn tự nhiên lưu trữ thức ăn và có thể xử lý được khối lượng lớn hơn.

• Nuôi ăn liên tục: Bạn sẽ cần nhận được lượng dinh dưỡng nhỏ, liên tục hàng ngày nếu ống cho ăn của bạn nằm trong ruột non (tá tràng hoặc hỗng tràng). Điều này là do ruột non của bạn không có khả năng chứa một lượng lớn thức ăn cùng một lúc.

Bác sĩ và chuyên gia dinh dưỡng sẽ giúp bạn xác định loại công thức và lượng bạn cần để đảm bảo bạn nhận được lượng chất lỏng, vitamin, khoáng chất và calo phù hợp.

Có nhiều công thức nuôi ăn với nồng độ calo và chất dinh dưỡng cụ thể khác nhau, như protein, chất béo và carbohydrate. Một số công thức dành riêng cho một số bệnh nhất định, chẳng hạn như bệnh thận. Công thức có thể thay đổi dựa trên khả năng dung nạp và nhu cầu dinh dưỡng của bạn theo thời gian.

Họ cũng có thể tư vấn cho bạn cách tiếp nhận dinh dưỡng qua đường tiêu hóa một cách an toàn. Ví dụ, họ có thể khuyên bạn ngồi ở góc 45 độ trong khi cho ăn và vài giờ sau đó để ngăn ngừa các biến chứng, như viêm phổi do hít sặc. Với bệnh viêm phổi do hít sặc, công thức sẽ trượt vào khí quản và phổi của bạn, gây nhiễm trùng. Cách bạn ngồi hay nằm khi nuôi ăm có thể ngăn ngừa điều này.

Không bao giờ đưa bất kỳ loại đồ uống có ga nào vào ống nuôi ăn của bạn.

Chăm sóc ống thông dạ dày và vị trí đặt ống

Bạn sẽ cần chăm sóc ống nuôi ăn để tránh tắc nghẽn và làm sạch da xung quanh ống thông dạ dày (lỗ thông ra da) để ngăn ngừa nhiễm trùng.

Để chăm sóc vị trí đặt ống:

• Rửa bằng xà phòng và nước ít nhất một lần mỗi ngày nhưng nhiều hơn nếu bạn bị chảy dịch. Bạn có thể cần liên hệ với bác sĩ nếu bạn bị chảy dịch. Họ có thể cung cấp gạc để giúp thấm dịch hoặc kem bảo vệ để giúp bảo vệ da của bạn.

• Lau khô vùng đó bằng khăn sạch giữa các lần vệ sinh để ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn. (Vi khuẩn phát triển trong môi trường ấm, ẩm.)

• Lau sạch mọi lớp vảy hình thành trên ống thông mũi dạ dày (NG) (loại ống thông mũi).

• Thông báo ngay cho bác sĩ nếu bạn nhận thấy dấu hiệu nhiễm trùng (ấm, đỏ, đau, sưng hoặc mủ).

Cách chăm sóc vệ sinh ống nuôi ăn:

• Thường xuyên rửa ống nuôi ăn. Rửa ống bằng nước ấm trước và sau khi cho ăn để tránh tắc nghẽn. Rửa ống trước và sau khi cho thuốc qua ống thông dạ dày. Điều quan trọng là phải rửa ống ngay cả vào những ngày bạn không sử dụng ống để ăn hoặc uống thuốc, để giữ cho ống thông luôn thông thoáng. Bác sĩ sẽ hướng dẫn cách rửa ống nuôi ăn trước khi bạn rời bệnh viện.

• Hãy thay ống nuôi ăn thường xuyên. Điều quan trọng là phải thay ống thường xuyên để đảm bảo ống giữ được độ bền và hoạt động bình thường. Một số ống có đầu bằng nhựa cứng hơn cần được thay hàng năm. Các ống khác có bóng cố định ở đầu cần được thay ba đến sáu tháng một lần. Hãy hỏi bác sĩ chăm sóc sức khỏe của bạn về thời điểm bạn cần đến để họ có thể thực hiện những thay đổi này cho bạn.

• Hãy đến phòng cấp cứu nếu ống thông dạ dày của bạn bị trượt ra khỏi vị trí. Với các ống mới trong bụng, cần có thời gian để đường tiêu hóa nhân tạo giữa dạ dày hoặc ruột non và bên ngoài cơ thể bạn trưởng thành. Quá trình này thường mất sáu đến tám tuần. Đây là trường hợp cấp cứu y tế nếu ống thông rơi ra hoặc bị kéo ra trước thời điểm đó. Hãy tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức.

Rủi ro / Lợi ích

Những rủi ro khi nuôi ăn bằng ống nuôi ăn là gì?

Sau phẫu thuật để đặt ống nuôi ăn, bụng bạn có thể bị đau trong vài ngày. Bạn có thể thấy dịch chảy ra trong một hoặc hai ngày. Đây là hiện tượng bình thường. Lúc đầu, bạn cũng thường gặp một số tác dụng phụ nhất định, chẳng hạn như tiêu chảy, khi cơ thể bạn thích nghi với việc tiếp nhận dinh dưỡng theo những cách mới.

Bác sĩ có thể kê đơn thuốc giúp giảm đau. Họ có thể điều chỉnh công thức hoặc tần suất cho ăn để hệ tiêu hóa của bạn dễ chịu hơn khi mới thích nghi.

Các vấn đề khác có thể xảy ra, nhưng nguy cơ biến chứng là rất nhỏ. Các biến chứng bao gồm:

• Vết loét ở đường mũi (khi có ống nuôi ăn đường mũi).

• Ống thông bị tắc, hỏng hoặc lệch.

• Nhiễm trùng hoặc rò rỉ dịch dạ dày tại vị trí đặt ống thông.

• Các vấn đề dai dẳng về đường tiêu hóa, bao gồm táo bón, buồn nôn và tiêu chảy.

• Viêm phổi do hít sặc. Đọc thêm hướng dẫn về cách chống hít sặc khi nuôi ăn.

Phục hồi và Tương lai

Một người phải sử dụng ống nuôi ăn trong bao lâu?

Mỗi người sẽ cần đeo nuôi ăn trong bao lâu tùy thuộc vào lý do phải đặt ống. Bạn có thể sử dụng ống thông dạ dày trong vài tuần, vài tháng hoặc vài năm. Bạn có thể cần sử dụng ống thông dạ dày nuôi ăn trong thời gian dài để tiếp nhận dinh dưỡng, thuốc men hoặc nước.

Khi nào cần gọi cho bác sĩ

Khi nào tôi nên gọi cho bác sĩ chăm sóc sức khỏe của mình?

Điều quan trọng là phải chăm sóc ống nuôi ăn theo hướng dẫn của bác sĩ và giữ cho vị trí đặt ống sạch sẽ. Nếu bạn bị đau, đỏ, sưng hoặc rò rỉ quá nhiều hoặc ngứa, hãy gọi cho bác sĩ ngay lập tức.

Nếu ống nuôi ăn bị tắc, bạn có thể thử nhẹ nhàng rửa sạch bằng nước ấm. Nếu cách đó không hiệu quả, hãy gọi cho bác sĩ.

Không bao giờ cố gắng nới lỏng chỗ tắc bằng cách luồn dây vào ống.

Nếu ống bị tuột ra, hãy đến phòng cấp cứu ngay lập tức.

Những điều khác cần lưu ý

Nuôi ăn bằng ống không mang lại cảm giác thỏa mãn như khi nếm những món ăn ngon. 

Nhưng công việc mà nó thực hiện là rất quan trọng. Nuôi ăn bằng ống cung cấp cho cơ thể bạn chất dinh dưỡng mà nếu chỉ dựa vào việc nhai và nuốt, bạn sẽ không nhận được. Chất dinh dưỡng này có thể giúp bạn có thêm thời gian để cơ thể hồi phục và lấy lại sức khỏe. 

Nó có thể trở thành một phần cần thiết trong quá trình sống sót của bạn nếu bạn mắc phải tình trạng không thể ăn uống khi không có ống nuôi ăn. Bác sĩ chăm sóc sức khỏe của bạn có thể hướng dẫn bạn những điều cần lưu ý nếu bạn cần ống nuôi ăn,.

Theo: Cleveland Clinic