Ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn là gì?
Ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn (OSA) là rối loạn giấc ngủ phổ biến. Điều này có thể dẫn đến mệt mỏi, giảm tập trung và tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
Ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn (Obstructive Sleep Apnea – OSA) là tình trạng hơi thở bị gián đoạn bất thường khi ngủ. Điều này xảy ra khi đường thở bị tắc nghẽn, ngăn không khí lưu thông vào phổi.
Những lần ngừng thở kéo dài hơn 10 giây và xảy ra ít nhất 5 lần mỗi giờ trong suốt thời gian ngủ.
Nếu hơi thở bị giảm nhưng không dừng hoàn toàn, tình trạng này gọi là hypopnea.
Nếu hơi thở hoàn toàn dừng lại, đó là apnea.
Mức độ nghiêm trọng của OSA được đánh giá bằng chỉ số ngưng thở – giảm thở (AHI – Apnea-Hypopnea Index), đo số lần apnea và hypopnea trung bình mỗi giờ ngủ.
Ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn (Obstructive Sleep Apnea – OSA) là tình trạng hơi thở bị gián đoạn bất thường khi ngủ.
Phân loại mức độ OSA ở người lớn
OSA nghiêm trọng: AHI > 30 (hơn 30 lần mỗi giờ).
OSA trung bình: AHI từ 15 – 30.
OSA nhẹ: AHI từ 5 – 15.
Giấc ngủ bình thường: AHI < 5.
Ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị
Nguyên nhân gây ra ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn?
Khi ngủ, cơ thể hoàn toàn thư giãn, bao gồm cả các cơ hỗ trợ hô hấp. Ở những người mắc ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn (OSA), các cơ này quá thư giãn kết hợp với đường thở bị hẹp, gây gián đoạn hơi thở.
Bất kỳ ai ở bất kỳ độ tuổi nào cũng có thể mắc OSA, nhưng:
Phổ biến nhất ở người trung niên và lớn tuổi.
1/50 trẻ em có thể mắc OSA.
Nam giới có nguy cơ cao hơn nữ giới.
Khoảng 90% người mắc OSA không biết mình có bệnh. Nếu không điều trị, OSA có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.
Những ai có nguy cơ mắc OSA?
Một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh:
Gia đình có người mắc OSA.
Cổ lớn hoặc dày (trên 16 inch ở nữ và 17 inch ở nam).
Nghẹt mũi mạn tính.
Rối loạn nội tiết, bệnh tuyến giáp.
Phụ nữ sau mãn kinh.
Thừa cân, béo phì.
Dị tật mô nâng đỡ vùng đầu và cổ.
Hội chứng Down.
Hút thuốc lá.
Tonsil và adenoid sưng to (ở trẻ em).
Triệu chứng của ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn
Nhiều người mắc OSA không có triệu chứng rõ ràng, trong khi một số người cảm thấy không sảng khoái sau khi ngủ và buồn ngủ vào ban ngày.
Triệu chứng phổ biến nhất:
Ngáy to, bị ngắt quãng bởi những khoảng im lặng (cơn ngưng thở).
Sau đó, thở lại với âm thanh lớn.
Các triệu chứng khác:
Đau đầu vào buổi sáng.
Dễ buồn ngủ vào ban ngày.
Thức dậy nhiều lần trong đêm để đi tiểu.
Dễ cáu gắt, lo âu, trầm cảm.
Giảm trí nhớ, khó tập trung.
Chẩn đoán OSA như thế nào?
OSA được chẩn đoán qua nghiên cứu giấc ngủ (sleep study):
Nghiên cứu giấc ngủ tại bệnh viện hoặc phòng khám (in-lab sleep study).
Nghiên cứu giấc ngủ tại nhà (home sleep study).
Ngoài ra, bác sĩ có thể:
Khám cổ, họng, miệng để kiểm tra đường thở.
Hỏi về thói quen ngủ và triệu chứng.
Xét nghiệm máu để loại trừ các bệnh khác (suy giáp có triệu chứng tương tự OSA).
Các phương pháp điều trị ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn
Mục tiêu điều trị là giữ cho hơi thở ổn định và giảm số lần ngừng thở khi ngủ.
1. Sử dụng máy CPAP (Continuous Positive Airway Pressure)
Máy thổi luồng khí liên tục để giữ đường thở mở.
Là phương pháp phổ biến nhất và hiệu quả cao.
2. Dụng cụ nha khoa (Oral Appliance)
Miếng đệm tùy chỉnh, giúp giữ đường thở mở khi ngủ.
Được thiết kế bởi nha sĩ hoặc bác sĩ chỉnh nha.
3. Phẫu thuật (khi cần thiết)
Một số phương pháp phẫu thuật có thể giúp cải thiện OSA:
Chỉnh sửa cấu trúc vùng mặt.
Loại bỏ mô thừa gây tắc nghẽn đường thở.
Tạo đường thở rộng hơn.
Cắt amidan và adenoid (hiệu quả với trẻ em).
Cấy ghép thiết bị kích thích thần kinh giúp cơ vùng họng không bị sụp xuống khi ngủ.
4. Điều chỉnh lối sống
Giảm cân nếu bị thừa cân.
Nằm nghiêng khi ngủ (thay vì nằm ngửa).
Tránh rượu và thuốc an thần.
Ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn có thể gây biến chứng gì?
Nếu không được điều trị, OSA có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng:
Tăng huyết áp.
Nồng độ oxy trong máu không ổn định.
Rối loạn chuyển hóa insulin và glucose → có thể làm tăng nguy cơ tiểu đường.
Suy giảm trí nhớ, trầm cảm.
Bệnh tim mạch: suy tim, đột quỵ, rối loạn nhịp tim.
Ngủ gật khi lái xe hoặc vận hành máy móc, có thể gây tai nạn nghiêm trọng.
Có thể phòng ngừa OSA không?
Tránh rượu và thuốc an thần.
Duy trì cân nặng hợp lý.
Ngủ đúng tư thế (nằm nghiêng thay vì nằm ngửa).
Khi nào nên đi khám bác sĩ?
Nếu người ngủ cùng nhận thấy bạn ngáy to, ngưng thở khi ngủ.
Nếu cảm thấy buồn ngủ quá mức vào ban ngày.
Nếu ngáy ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ và sức khỏe.
Tóm tắt về ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn
✔ OSA là tình trạng hơi thở bị gián đoạn khi ngủ, có thể xảy ra nhiều lần mỗi giờ.
✔ Ngáy to bị ngắt quãng là dấu hiệu quan trọng.
✔ Chẩn đoán bằng nghiên cứu giấc ngủ (tại bệnh viện hoặc tại nhà).
✔ Nếu không điều trị, OSA có thể gây tăng huyết áp, bệnh tim, tiểu đường.
✔ CPAP là phương pháp điều trị hiệu quả nhất, ngoài ra có thể dùng dụng cụ nha khoa, phẫu thuật hoặc thay đổi lối sống.
Nguồn: hopkinsmedicine
