Mở khí quản: Những điều cơ bản về tập nói, ăn uống và vệ sinh

Mở khí quản, còn được gọi là khai khí quản, là một thủ thuật y khoa tạo một lỗ ở phía trước cổ, qua đó đưa dụng cụ canuyn (ống mở khí quản) vào khí quản để thông khí nhân tạo giúp bệnh nhân duy trì hô hấp.

Khi nào bệnh nhân cần mở khí quản?

Người bệnh có thể cần mở khí quản trong các trường hợp sau:

• Để hỗ trợ hô hấp khi cổ họng bị tắc nghẽn
• Để loại bỏ dịch và đờm dư thừa ra khỏi phổi
• Để cung cấp oxy từ máy thở đến phổi

Mở khí quản thường được lên kế hoạch trước, nhưng trong các tình huống khẩn cấp, thủ thuật có thể phải thực hiện ngay. Nếu bệnh nhân không thể tự đưa ra quyết định, bác sĩ sẽ trao đổi với gia đình để đảm bảo sự đồng thuận.

Quy trình thực hiện mở khí quản

Mở khí quản thường được tiến hành dưới gây mê toàn thân, do đó bệnh nhân sẽ ngủ trong suốt quá trình phẫu thuật và không cảm thấy bất kỳ đau đớn nào.

Trong trường hợp khẩn cấp, bác sĩ sẽ sử dụng gây tê tại chỗ, khi đó bệnh nhân tỉnh táo nhưng vùng cổ sẽ bị tê liệt, không cảm giác.

Bác sĩ phẫu thuật sẽ rạch một đường nhỏ trên da ở phía trước cổ và tạo một lỗ nhỏ trong khí quản. Sau đó, đặt ống canuyn mở khí quản qua lỗ này vào khí quản và được giữ cố định bằng một dây băng buộc hoặc dây cố định mở khí quản khóa dán velcro quanh cổ. Từ đó, bệnh nhân sẽ thở qua ống mở khí quản thay vì qua mũi và miệng.

Sau phẫu thuật, bệnh nhân sẽ cần nằm viện một thời gian, tùy thuộc vào lý do thực hiện thủ thuật và quá trình hồi phục. Có những trường hợp chỉ cần mở khí quản vài ngày (gọi là mở khí quản tạm thời), những cũng có những trường hợp phải mở khí quản vĩnh viễn.

Nếu bệnh nhân mở khí quản có đủ điều kiện xuất viện về nhà, bác sĩ hoặc y tá sẽ hướng dẫn cách vệ sinh và chăm sóc ống mở khí quản cho bệnh nhân và người thân, người chăm sóc.

Những điều cần biết sau khi mở khí quản

Bệnh nhân có thể phải mất một thời gian để làm quen với việc sử dụng ống mở khí quản.

Nói chuyện: Mở khí quản có nói được không?

Loại ống thở được đặt ban đầu thường là ống mở khí quản 2 nòng có bóng. Khi bóng chèn được bơm căng, bệnh nhân sẽ không thể nói được. Khi muốn giao tiếp, bệnh nhân có thể cần sử dụng cử chỉ hoắc viết (nếu có thể).

Khi bệnh nhân dần hồi phục, có thể xả khí bóng chèn, cho phép bệnh nhân tập nói trở lại. Tuy nhiên, điều này thường không dễ.

Để tập thở, tập nói bằng đường thở trên, đảm bảo bệnh nhân phải dùng loại ống mở khí quản có cửa sổ. Bệnh có thể lắp van tập nói để tập phát âm và tập nói dễ dàng hơn.

Ăn uống: Mở khí quản có ăn được không?

Bạn có thể ăn và uống khi đặt ống mở khí quản.

Nếu bệnh nhân khó nuốt, có thể bác sĩ sẽ đặt một ống xông nuôi ăn mũi dạ dày để cung cấp thức ăn lỏng và chất dinh dưỡng trực tiếp vào dạ dày.

Thay ống mở khí quản: Có thay ống mở khí quản tại nhà được không? 

Thông thường, ống mở khí quản cần được thay sau 28 ngày hoặc được chỉ định thay sang loại ống thở khác giúp hô hấp và nói chuyện dễ hơn.

Thay ống mở khí quản là một thủ thuật nhanh chóng và đơn giản thường được thực hiện tại bệnh viện. Xem thêm Cách thay và vệ sinh ống mở khí quản.

Tháo ống mở khí quản: Khi nào được rút ống mở khí quản?

Ống mở khí quản sẽ được tháo ra khi bệnh nhân không còn cần hỗ trợ hô hấp nữa, có thể là sau vài ngày hoặc vài tuần, nhưng một số người có thể cần lâu hơn.

Sau khi rút ống mở khí quản, một miếng băng gạc vết thương sẽ được đặt lên lỗ thông. Lỗ này thường mất khoảng 7 đến 10 ngày để lành lại.

Bệnh nhân có thể cảm thấy đau hoặc khó chịu ở vùng da quanh lỗ thông khí quản, nhưng tình trạng này sẽ cải thiện khi vết thương này lành lại, tuy nhiên sẽ để lại một vết sẹo nhỏ trên cổ. Bôi kem trị sẹo sớm để giúp vết sẹo nhanh mờ.

Mở khí quản là một thủ thuật phổ biến, nhưng cũng như bất kỳ loại phẫu thuật nào, nó vẫn xảy ra một số rủi ro và biến chứng. Bác sĩ sẽ trao đổi về vấn đề này trước khi bệnh nhân đồng ý phẫu thuật mở khí quản theo kế hoạch.

Một số rủi ro có thể gặp phải khi mở khí quản bao gồm:

• Chảy máu trong hoặc xung quanh lỗ mở khí quản
• Tổn thương khí quản hoặc vùng mô xung quanh 
• Ống mở khí quản bị tắc hoặc bị lệch khỏi vị trí
• Vấn đề về lành vết thương sau khi rút ống, chẳng hạn như nhiễm trùng
• Tích tụ không khí giữa phổi và thành ngực, có thể gây đau, khó thở hoặc xẹp phổi trong những trường hợp nghiêm trọng

Tham khảo nguồn NHS